10/05/2024 23:06Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 01/09/2005 22:39
Nguyên tác
安山山上最高峰，
纔五更初日正紅。
宇宙眼窮滄海外，
笑談人在碧雲中。
擁門玉槊森千畝，
掛石珠流落半空。
仁廟當年遺跡在，
白毫光裏睹重瞳。
Phiên âm
Yên sơn sơn thượng tối cao phong,
Tài ngũ canh sơ nhật chính hồng.
Vũ trụ nhãn cùng thương hải ngoại,
Tiếu đàm nhân tại bích vân trung.
Ủng môn ngọc sóc[1] sâm thiên mẫu,
Quải thạch châu lưu[2] lạc bán không.
Nhân miếu[3] đương niên di tích tại.
Bạch hào quang[4] lý đổ trùng đồng[5].Dịch nghĩa
Núi Yên Tử cao nhất trên dãy núi,
Mới đầu canh năm mặt trời đã đỏ rực.
Vũ trụ thâu hết trong tầm mắt ở ngoài biển xanh,
Tiếng người cười nói từ mây biếc vọng tới.
Rừng giáo ngọc rộng nghìn mẫu xum xuê bao kín cửa,
Rèm châu từ đá buông xuống giữa không trung.
Di tích miếu thờ vua Trần Nhân Tông còn ở đó,
Giữa bóng sáng lông mày trắng được thấy trong đôi mắt.Bản dịch của Lê Cao Phan
Trên núi Yên Tử chòm cao nhất
Vừa mới canh năm đã sáng trời
Tầm mắt bao trùm nơi biển tận
Từng mây nghe thoảng tiếng ai cười
Rừng vươn giáo dựng tre nghìn mẫu
Đá rũ rèm buông nhũ nửa vời
Miếu cổ Nhân Tông hằng để dấu
Mắt còn trắng toả ánh đôi ngươi.
Núi Yên Tử tại Đông Triều, tỉnh Quảng Yên (Bắc Việt), còn mang tên là Tượng Đầu sơn (núi Đầu Voi). Tương truyền Yên Kỳ Sanh người Trung Quốc tu luyện tại núi này nên gọi là núi Yên Tử. Trên ngọn cao nhất có chùa Hoa Yên là nơi vua Trần Nhân Tông (1257-1308) lên tu đạo Phật sau khi nhường ngôi cho con (1293). Ngài trở thành Trúc Lâm đệ nhất tổ và tịch ở đây, miếu thờ còn ghi dấu tích với tháp và tượng đá.
Nửa đầu bài thơ này giống với bài Đề Yên Tử sơn 題安子山 của Lê Quý Đôn, tạm để tồn nghi.
[1] Giáo ngọc, chỉ cây trúc mọc thẳng và nhọn.
[2] Chỉ các nhũ đá.
[3] Miếu thờ vua Trần Nhân Tông.
[4] Lông mi trắng phát quang rực rỡ là một trong những tướng lạ của Phật. Đây nói về Trúc Lâm đệ nhất tổ.
[5] Hai con ngươi trong mỗi con mắt. Tương truyền vua Trần Nhân Tông có tướng lạ là mắt có hai con ngươi, biểu tượng cho sự tài giỏi, trông xa thấy rộng, như trường hợp của hai vua Thuấn và Hạ Võ trong sử Trung Quốc đều có “trùng đồng” (theo Sử ký của Tư Mã Thiên).