26/04/2024 11:39Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 07/05/2014 22:46
Nguyên tác
天地生吾有意無？
生吾終必厚於吾。
家無寶貨難予累，
座有琴樽可爾娛。
君子身名單筆掾，
男兒分事一桑弧。
我年雖少心仍壯，
富貴難淫大丈夫。
Phiên âm
Thiên địa sinh ngô hữu ý vô[1]?
Sinh ngô chung tất hậu ư ngô.
Gia vô bảo hoá nan dư luy,
Toạ hữu cầm tôn khả nhĩ ngu.
Quân tử thân danh đơn bút duyện[2],
Nam nhi phận sự nhất tang hồ[3].
Ngã niên tuy thiếu tâm nhưng tráng,
Phú quý nan dâm đại trượng phu[4].Dịch nghĩa
Trời đất sinh ra ta có ý gì không
Đã sinh ra ta ắt phải bồi dưỡng cho ta
Trong nhà không có của quý khỏi bận lòng ta
Bên chỗ ngồi sẵn có cây đàn và bầu rượu, mình đủ vui rồi
Thân thế thanh danh của người quân tử chỉ trông vào quản bút lớn
Phận sự của người con trai là một cây cung dâu
Tuổi ta tuy còn ít nhưng lòng ta thì đã mạnh
Giàu sang khó làm say đắm được lòng người đại trượng phuBản dịch của Nguyễn Văn Bách
Sinh ta trời có ý gì không?
Hậu đãi vì ta chắc sẵn lòng.
Tiền của tay không thân chẳng luỵ,
Rượu đàn sẵn có thú thêm nồng.
Thân danh quân tử riêng cây bút,
Phận sự nam nhi một cánh cung.
Tuổi dẫu còn thơ hăng hái sẵn,
Giàu sang khôn đắm dạ hào hùng.
[1] Câu thơ của Lý Bật đời Đường.
[2] Nghĩa là cái bút to như cái văng nhà, lấy tích xưa Vương Tuấn đời Tấn chiêm bao thấy có người cho một cái bút lớn như văng nhà, tỉnh dậy Tuấn bảo mọi người rằng: Ta sẽ phải ghi chép những việc quan trọng, sau đó vua mất, những thuỵ hiệu của vua đều do Tuấn thảo ra.
[3] Cây cung dâu. Ngày xưa đẻ con trai thì treo tên và cung ở trước cửa, lấy nghĩa là người con trai phải chăm việc cung tên, ngang dọc bốn phương trời.
[4] Sách Mạnh Tử có câu: “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, oai võ bất năng khuất, thị vị đại trượng phu” (Giàu sang không thể làm sa ngã, nghèo hèn không thể làm đổi lòng, oai võ không thể đè nén, ấy gọi là đại trượng phu).