10/05/2024 19:42Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi hongha83 vào 08/04/2010 20:43
Nguyên tác
結髮事遠遊，
逍遙觀四方。
天地一何闊，
山川杳茫茫。
眾鳥各自飛，
喬木空蒼涼。
登高見萬里，
懷古使心傷。
佇立望浮雲，
安得凌風翔。
Phiên âm
Kết phát[1] sự viễn du,
Tiêu dao quan tứ phương.
Thiên địa nhất hà khoát,
Sơn xuyên diểu mang mang.
Chúng điểu các tự phi,
Kiều mộc không thương lương.
Đăng cao kiến vạn lý,
Hoài cổ sử tâm thương.
Trữ lập vọng phù vân,
An đắc lăng phong tường.Dịch nghĩa
Mới đến tuổi kết tóc đã viễn du
Thảnh thơi đi xem khắp nơi
Đất trời rộng làm sao
Sông núi trải dài mênh mang
Chim đều tự bay cả
Cây to chỉ thấy buồn tẻ
Lên cao trông xa được vạn dặm
Hoài cổ khiến lòng buồn thương
Đứng nhìn mây trôi
Làm sao vút lên được tầng khôngBản dịch của Phạm Công Đạt
Tuổi trẻ đã viễn du
Thong dong nhìn bốn phương
Trời đất thật rộng quá
Núi sông ôi mênh mông
Chim bầy mỗi con bay
Cây cao đứng buồn thay
Lên cao nhìn muôn dặm
Hoài cổ lòng thấy đau
Đứng lặng ngắm mây trắng
Làm sao được bay cao
Chùm thơ này gồm 30 bài, làm vào cuối đời Nguyên. Khi bị mất chức Phó đề cử nho học kiêm Ngự sử tỉnh Chiết Giang, vì bị triều thần ngáng trở, đành phải dựa vào tội xin từ quan. Khi anh em Phương Quốc Trân làm phản, tác giả được khởi dụng làm Độ sứ hành tỉnh. Vì phản đối chiêu an họ Phương, không hợp với ý cấp trên, ông lại bị miễn chức, buồn bực đến nỗi toan tự sát. Bài thơ này tuy không biết rõ làm vào thời gian nào song với chất cảm khái buồn bực, thì không còn nghi ngờ gì nữa là tả thực vào hoàn cảnh tâm lý lúc bấy giờ. Bốn câu cuối nói lên mình không có cách nào để thực hiện hùng tài đại lược, tâm tình buồn khổ tráng chí khó thành.
[1] Buộc tóc. Xưa con trai Trung Quốc đến tuổi 15, 16 thì buộc tóc lại thành búi, nên chữ “kết phát” dùng để chỉ khi tuổi còn trẻ.