19/04/2024 09:29Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/09/2021 21:56
Nguyên tác
蹇驢隨處恣遊遨，
京兆相逢即定交。
看取古人三百首，
工夫元不在推敲。
Phiên âm
Kiển lư tuỳ xứ tứ du ngao,
Kinh Triệu[1] tương phùng tức định giao[2].
Khán thủ cổ nhân tam bách thủ,
Công phu nguyên bất tại thôi xao.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Lừa lười buông thả, đi rong,
Cựu đô Kinh Triệu tương phùng kết giao.
Ba trăm bài của người xưa,
Công phu đâu phải thôi xao mà thành.
Giả Đảo (779-843) là một tăng nhân đời Đường một hôm trăng sáng cưỡi lừa đến thăm nhà một người bạn. Trên đường ông tức cảnh ngâm mấy câu thơ: “Điểu túc trì biên thụ, Tăng xao nguyệt hạ môn” 鳥宿池邊樹，僧敲月下門 (Sư gõ cửa dưới trăng, Mình đi bóng chiếu xuống). Ông ngâm đi ngâm lại, nhận thấy chữ “thôi” không được ổn, nên đổi lại “xao”. Nhưng cũng không vừa ý, phân vân không biết dùng chữ nào cho thích hợp. Ông tức quá bước xuống lừa, đứng giữa đường, đưa tay đẩy (thôi) rồi gõ (xao), gõ rồi đẩy giả như đứng trước nhà bạn vậy. Ông cứ làm như thế mãi mà không thấy phải dùng chữ nào. Hàn Dũ vì can vua nên bị giáng chức tại triều ra làm thứ sử ở Triều Châu, tình cờ trên đường thấy một nhà sư đứng bên con lừa, tay lúc đưa tới đưa lui, lúc đưa qua đưa lại như thằng điên thì rất lấy làm lạ, bèn lần bước đến gần hỏi sự tình, sau đó bật cười và bàn nên dùng chữ “xao” là đúng hơn, và Giả Đảo cũng đồng ý. Về sau hai chữ “thôi xao” thường dùng để chỉ việc cân nhắc chọn chữ làm văn thơ.
[1] Xưa đời Hán gọi Tây An là Kinh Triệu, đời Chu gọi Vương Kỳ 王畿, đời Tần gọi Kinh Kỳ 京畿.
[2] Kết gíao bằng hữu, chỉ Giả Đảo kết giao với Hàn Dũ.