25/04/2024 23:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 16/06/2005 14:02
Nguyên tác
絕代有佳人，
幽居在空谷。
自云良家子，
零落依草木。
關中昔喪亂，
兄弟遭殺戮。
官高何足論，
不得收骨肉。
世情惡衰歇，
萬事隨轉燭。
夫婿輕薄兒，
新人美如玉。
合昏尚知時，
鴛鴦不獨宿。
但見新人笑，
那聞舊人哭。
在山泉水清，
出山泉水濁。
侍婢賣珠迴，
牽蘿補茅屋。
摘花不插髮，
采柏動盈掬。
天寒翠袖薄，
日暮倚修竹。
Phiên âm
Tuyệt đại hữu giai nhân,
U cư tại không cốc.
Tự vân lương gia tử,
Linh lạc y thảo mộc.
Quan Trung[1] tích táng loạn,
Huynh đệ tao sát lục.
Quan cao hà túc luận,
Bất đắc thu cốt nhục.
Thế tình ố suy yết,
Vạn sự tuỳ chuyển chúc[2].
Phu tế khinh bạc nhi,
Tân nhân mỹ như ngọc.
Hợp hôn[3] thượng tri thời,
Uyên ương bất độc túc.
Đãn kiến tân nhân tiếu,
Ná văn cựu nhân khốc.
Tại sơn tuyền thuỷ thanh,
Xuất sơn tuyền thuỷ trọc.
Thị tỳ mại châu hồi,
Khiên la bổ mao ốc.
Trích hoa bất sáp phát,
Thái bách[4] động doanh cúc.
Thiên hàn thuý tụ bạc,
Nhật mộ ỷ tu trúc[5].Dịch nghĩa
Có người con gái đẹp tuyệt trần,
Sống âm thầm trong núi non vắng vẻ.
Nàng kể lể vốn con nhà đàng hoàng,
Mà nay phiêu dạt cùng với cỏ cây.
Vào buổi Quan Trung loạn lạc xa xưa,
Anh em đều bị sát hại.
Quan quyền cao sang mà kể làm gì,
Chết chẳng nhặt nhạnh được thịt xương.
Tình đời vốn rẻ rúng, ghét bỏ sự suy vi.
Muôn việc tuỳ cho ngọn đèn nhấp nháy.
Anh chồng là phường bạc bẽo,
Đem về người mới xinh như ngọc.
Cây hợp hôn còn biết nở đúng lúc,
Chim uyên ương không sống đơn độc.
Chỉ thấy nụ cười của người mới,
Mà không nghe tiếng khóc của người cũ.
Ở trong núi, nước suối được trong sạch,
Ra khỏi núi, nước suối bị vẫn đục.
Người hầu gái đi bán ngọc trở về,
Bứt dây dại che chắn cho mái tranh.
Ngắt đoá hoa mà không cài lên tóc,
Hái lá bách vốc đầy một bụm tay.
Trời buốt giá, tay áo màu xanh mong manh,
Chiều chiều đứng tựa khóm trúc dài.Bản dịch của Trần Trọng Kim
Một trang quốc sắc tuyệt đời
Náu thân hiu quạnh ở nơi hang cùng
Kể rằng con cái nhà tông
Sa cơ phải lạc loài cùng cỏ cây
Quan trung loạn lạc những ngày
Anh em bị hại bởi tay hung tàn
Kể chi hiển trật cao quan
Thảm thay đến nổi xương tàn không thu
Tình đời suy có ai phù
Việc đời chi khác đèn cù xoay quanh
Lang quân cũng thói bạc tình
Coi người mới đẹp như hình tiên sa
Biết thời kia dạ hợp hoa
Cặp uyên ương nọ thường là ngủ đôi
Chỉ trông người mới vui cười
Nghe đau tiếng khóc của ai cô phòng
Suối còn trong núi suối trong
Suối ra khỏi núi, suối trông đục ngàu
Sai tì đi bán hạt châu
Lều tranh rác nát phải khâu dây lài
Ngắt hoa mái tóc không cài
Vốc đầy lá Bách, hái hoài không thôi
Lạnh lùng tay áo mỏng tơi
Trời hôm dựa khóm trúc dài thẩn thơ.
Bài này làm năm 759 khi tác giả qua Tần Châu, tả một người đàn bà trong loạn ly, anh em bị giết, chồng bỏ, ở một thân nghèo khổ. Theo các chú giải về thơ Đỗ Phủ, đây là một bài thơ ký thác, như Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị.
[1] Từ Hàm Cốc trở về tây gọi chung là Quan Trung, ở đây chỉ Trường An lúc bị An Lộc Sơn đánh phá.
[2] Lửa trên nến tuỳ gió dao chuyển, chỉ nhân tình thế thái.
[3] Là dạ hợp thảo (tối lại xếp cánh).
[4] Bách có tính chất kiên cố, hái bách ngụ ý giữ gìn tiết tháo.
[5] Cây trúc dài thẳng, dựa trúc cũng ngụ ý trinh tiết.