28/03/2024 16:19Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Chu Công phụ Thành Vương đồ
周公輔成王圖

Tác giả: Nguyễn Trãi - 阮廌

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 13/04/2007 18:08

 

Nguyên tác

懿親輔政想周公,
處變誰將伊尹同。
玉几遺言常在念,
金藤故事感言功。
安危自任扶王室,
左右無非保聖躬。
子孟豈能占彷彿,
擁昭僅可挹餘風。

Phiên âm

Ý thân phụ chính, tưởng Chu Công[1],
Xử biến thùy tương Y Doãn[2] đồng.
Ngọc kỷ[3] di ngôn thường tại niệm,
Kim đằng[4] cố sự cảm ngôn công.
An nguy tự nhiệm phò vương thất,
Tả hữu vô phi bảo thánh cung.
Tử Mạnh[5] khởi năng chiêm phưởng phất,
Ủng Chiêu cẩn khả ấp dư phong.

Dịch nghĩa

Người làm công việc phụ chánh tốt đẹp nghĩ đến Châu Công
Xử sự ứng biến giống như Y Doãn
Lời bệ ngọc để lại luôn luôn để dạ
Những việc cũ ghi trong hòm vàng đâu dám lấy để xưng công?
Tự nguyện phò Vương thất lúc an nguy
Bên tả cũng như bên hữu, không phía nào là không giữ gìn cho Thánh chúa
Tử Mạnh phỏng có thể được xem tương tự như vậy chăng?
Việc phò Chiêu Đế cũng chỉ có thể đứng nhường dưới gió thôi.

Bản dịch của Lê Cao Phan

Giữ vai phò chánh, nhớ Châu Công
Y Doãn tòng quyền ai sánh cùng?
Lời trối ngai vàng hằng tạc dạ
Hôm xưa sớ nghĩa dám xưng công
Phò Vương tự nguyện an nguy gánh
Giữ Thánh hằng lo tả hữu xông
Tử Mạnh khó bề so sánh kịp
Ủng Chiêu vừa xứng hưởng dư phong.
[1] Tức Chu Công Đán, con vua Văn Vương, em vua Võ Vương nhà Chu (Trung Quốc). Ở vai chú, làm nhiếp chính cho cháu là Thành Vương lên ngôi lúc còn nhỏ, bị chính em ruột mình là Quản Thúc gièm pha và phản loạn, Chu Công đã phải cất quân đánh dẹp giúp Thành Vương. Chu Công trung thành thường được sánh với Vương Mãng, làm nhiếp chánh để tiếm đoạt ngôi vua.
[2] Người hiền sĩ cày ruộng đời nhà Thương (Trung Quốc), vua phải vời ba lần mới chịu giữ chức tể tướng, đủ tài bình trị quốc dân.
[3] Ghế vua ngồi có nạm ngọc, xem tương đương như ngai vàng không chính thức.
[4] Sợi dây vàng buộc chiếc hòm lưu giữ các bảng ghi công đức quần thần để ở Thái miếu. Đây nhắc lại trường hợp em vua Võ Vương nhà Chu là Châu Công Đán dâng sớ xin chết thay vua đang lâm bệnh nặng. Tờ sớ nghĩa ấy được cất vào hòm ghi công.
[5] Tên tự của Hoát Quan, phục vụ ba đời nhà Hán: Vũ Đế, Chiêu Đế (tức Ủng Chiêu, trong câu cuối bài thơ) và Tuyên Đế với những chức vụ Đô úy, Đại tư mã, Đại tướng quân, nắm hẳn triều chính. Sau khi ông mất, Tuyên Đế thu hết quyền từ tay những người trong tộc đảng của ông trong triều và lấy cớ mưu phản và tru di cả họ nhà ông. Riêng phần Tử Mạnh được vua ghi công nghiệp trước và cho họa hình treo ở Kỳ Lân các.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Trãi » Chu Công phụ Thành Vương đồ