Tương xuất Ngọc Quan đắc Giải Quân tiền bối tự Y Lê lai thư phú thử khước ký kỳ 1

將出玉關得嶰筠前輩自伊犁來書賦此卻寄其一

Ngọc Quan tức Ngọc Môn quan, nằm tại biên giới giữa Cam Túc và Tân Cương. Khi Lâm Tắc Từ bị đổi qua Y Lê, Tân Cương, phải đến Ngọc Môn Quan để ra ngoài. Giải Quân (1776-1846) tức Đặng Đình Trinh 鄧廷楨, tự Giải Quân, quê Giang Ninh, Giang Tô, quan triều Thanh, đỗ tiến sĩ năm 1801, làm Biên tu Hàn Lâm viện, nhậm Lưỡng Quảng tổng đốc năm 1935, Mân Chiết tổng đốc năm 1840, chủ trương cấm mua bán tàng trữ nha phiến, đúng thời kỳ Lâm Tắc Từ được chỉ định làm Khâm sai đại thần phái xuống Quảng Châu trừ diệt nạn thuốc phiện. Hai người hợp tác với nhau tịch thu và đốt hết nha phiến (con trai của Đặng Đình Trinh là một thương lái thuốc phiện nổi tiếng). Xảy ra chiến tranh nha phiến với Anh, Đặng Đình Trinh trấn thủ Hải Môn cầm cự với quân Anh, nhưng người Anh di chuyển lên phía bắc tấn công Thiên Tân và các thành phố ven biển. Nhà Thanh thua trận, phải đàm phán và bồi thường, cách chức Đặng Đình Trinh và Lâm Tắc Từ, đổi qua Tân Cương.

[1] Trong xe tứ mã, hai con đi gần xe là cận 靳, hai con đi trước, dẫn xe đi là tham 驂. Tác giả muốn nói ông và Giải Quân cùng chung sức làm việc cho triều đình nên rất thân cận gần gũi và rất cần nhau như 4 con ngựa trong xe tứ mã.
[2] Lối ngồi hai gối quỳ, hai tay chắp trên đùi, gần với người đối diện để nói chuyện, chỉ tình thân mật bạn hữu.
[3] Tức Hàn Phi Tử, người nước Hàn. Khi Tần đánh Hàn, Hàn Phi Tử được phái qua Tần làm thuyết khách, vua Tần nghe và cho làm quan vì thấy Hàn là người tài giỏi, giúp Tần cai trị dân bằng pháp trị nên nước Tần dân chúng không ăn cắp cướp giật, quan lại ít tham nhũng. Nhưng khi bàn về kế hoạch đánh sáu nước, Hàn yêu cầu đánh Triệu trước vì Triệu là nước lớn nếu Triệu thua thì Hàn không cần đánh cũng xin hàng. Thừa tướng của Tần là Lý Tư 李斯, sư đệ cùng học một thầy (Tuân Tử) với Hàn có ý kiến khác, yêu cầu đánh nước Hàn trước. Lý Tư ngầm trình với vua Tần rằng Hàn Phi Tử đến Tần là vì quyền lợi của nước Hàn chứ không có ý gíúp Tần. Hàn Phi Tử bị bắt bỏ ngục, bắt uống thuốc độc chết. Bài này tác giả muốn nói khi bàn đến chuyện Hàn Phi Tử thì ông và bạn Giải Quân của ông lấy làm thẹn không bằng Hàn, hai ông đã thất bại trong chiến tranh nha phiến với Anh, để vua phải liên luỵ, nhục nhã ký hiệp ước thua trận, cả hai phải bị đày đi xa.
[4] Cũng gọi là Hãn Hải 瀚海, Bắc Hải 北海, địa danh nằm phía bắc Mông Cổ.
[5] Chỉ chiên trướng, lều da thú của người du mục phương bắc.