30/03/2024 01:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Ai vương tôn
哀王孫

Tác giả: Đỗ Phủ - 杜甫

Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 13/06/2005 12:16

 

Nguyên tác

長安城頭頭白烏,
夜飛延秋門上呼。
又向人家啄大屋,
屋底達官走避胡。
金鞭斷折九馬死,
骨肉不待同馳驅。
腰下寶玦青珊瑚,
可憐王孫泣路隅。
問之不肯道姓名,
但道困苦乞為奴。
已經百日竄荊棘,
身上無有完肌膚。
高帝子孫盡隆準,
龍種自與常人殊。
豺狼在邑龍在野,
王孫善保千金軀。
不敢長語臨交衢,
且為王孫立斯須。
昨夜東風吹血腥,
東來橐駝滿舊都。
朔方健兒好身手,
昔何勇銳今何愚。
竊聞天子已傳位,
聖德北服南單于。
花門剺面請雪恥,
慎勿出口他人狙。
哀哉王孫慎勿疏,
五陵佳氣無時無。

Phiên âm

Trường An thành đầu đầu bạch ô,
Dạ phi Diên Thu[1] môn thượng hô.
Hựu hướng nhân gia trác đại ốc,
Ốc để đạt quan tẩu tị Hồ.
Kim tiên đoạn chiết cửu mã[2] tử,
Cốt nhục bất đãi đồng trì khu.
Yêu hạ bảo quyết thanh san hô,
Khả liên vương tôn khấp lộ ngung.
Vấn chi bất khẳng đạo tính danh,
Đãn đạo khốn khổ khất vi nô.
Dĩ kinh bách nhật thoán kinh cức,
Thân thượng vô hữu hoàn cơ phu.
Cao Đế[3] tử tôn tẫn long chuyết,
Long chủng tự dữ thường nhân thù.
Sài lang tại ấp long tại dã[4],
Vương tôn thiện bảo thiên kim khu.
Bất cảm trường ngữ lâm giao cù,
Thả vị vương tôn lập tư tu.
Tạc dạ đông phong xuy huyết tinh,
Đông lai thác đà mãn cựu đô.
Sóc phương kiện nhi[5] hảo thân thủ,
Tích hà dũng nhuệ kim hà ngu!
Thiết văn thiên tử dĩ truyền vị[6],
Thánh đức bắc phục Nam Thiền Vu[7].
Hoa Môn[8] ly diện[9] thỉnh tuyết sỉ,
Thận vật xuất khẩu tha nhân thư.
Ai tai vương tôn thận vật sơ,
Ngũ Lăng giai khí vô thời vô[10].

Dịch nghĩa

Quạ đầu trắng ở đầu thành Trường An
Đêm bay đến kêu trên cửa Diên Thu
Lại mổ rỉa nóc nhà to của người ta
Dưới nhà ấy, các quan lớn đã chạy lánh quân Hồ
Roi vàng quất gãy, chín ngựa đều chết cả
Người ruột thịt cũng không được giong ruổi cùng đi
Tiếp bên lưng đeo chuỗi ngọc báu và san hô xanh
Đáng thương thay, vương tôn khóc ở góc đường
Hỏi sao cũng không chịu xưng tên, kể họ
Chỉ xin làm tôi tớ vì đang khổ sở khốn cùng
Hàng trăm ngày rồi luồn lách gai góc
Da dẻ suốt người không chỗ nào lành
Con cháu Cao Đế đều có tướng mũi cao
Nòi rồng tất phải khác người thường
(Bây giờ) lang sói được ở kinh đô, rồng phải lẩn ở đồng nội
Vương tôn khéo giữ tấm thân nghìn vàng
Nơi ngã ba đường, không dám dông dài trò chuyện
Chỉ vì vương tôn nên dừng lại chốc lát
Đêm qua, gió đông thổi đến những mùi máu tanh hôi
Lạc đà từ phía đông đến nhan nhản đầy kinh đô cũ
Các chiến sĩ phương bắc có thân thể mạnh, chân tay cứng
Xưa sao hăng hái sắc bén, giờ sao ngu đần
Nghe đồn thiên tử đã truyền ngôi
Đức giáo thánh nhân làm cho Nam Thiền Vu ở phía bắc phải cảm phục
Người Hoa Môn rạch mặt xin rửa nhục
Khá cẩn thận giữ miệng, đừng để kẻ khác rình dò
Xót thay! Vương tôn nên giữ gìn, đừng sơ hở
Khí thịnh vượng của Ngũ Lăng lúc nào chẳng có

Bản dịch của Nhượng Tống

Quạ đầu thành lông đầu trắng phớ,
Đêm bay kêu trên cửa Diên Thu.
Lại moi nhà các quan to,
Các quan chạy trốn giặc Hồ lung tung.
Chín ngựa chết, roi đồng đập gẫy,
Bỏ thịt xương, cố chạy lấy mình.
Dưới lưng vòng ngọc xanh xanh,
Góc đường ngồi khóc thương tình vương tôn.
Hỏi tên họ, đâu còn dám nhận,
Chỉ xin cho được phận tôi đòi!
Tháng ròng chui rúc chông gai,
Trên mình da thịt chẳng nơi nào lành.
Con cháu chúa thảy rành cao mũi,
Giống rồng xem khác với người thường.
Rồng thất thế, sói đầy đường,
Liệu mà giữ lấy nghìn vàng tấm thân.
Vì vương tôn dừng chân đứng tạm,
Lối lại qua chuyện dám kề cà!
Gió đưa hơi máu đêm qua,
Sớm nay đô cũ lạc đà nghênh ngang.
Tướng phương bắc rặt phường thao lược,
Nay vì đâu nhụt sức, kém tài?
Trộm nghe vua mới lên ngôi,
Đức đà phục được rợ ngoài Hung Nô.
Rạch da mặt, trả thù xin quyết.
Chớ rỉ răng, người biết không nên!
Vương tôn cố sức giữ gìn,
Năm Lăng trông lại còn bền khí thiêng!
(Năm 756)

Năm 756, An Lộc Sơn dấy binh, Đường Huyền Tông rời kinh lánh nạn, con cháu vua không kịp theo, bị giết rất nhiều.

[1] Cửa tây vườn thượng uyển trong cung nhà Đường.
[2] Chín ngựa: số ngựa đóng xe của hoàng đế.
[3] Tức Hán Cao Tổ. Đây ám chỉ vua Đường.
[4] Chỉ Đường Huyền Tông phải lánh vào Thục, Đường Túc Tông phải ở Linh Vũ, còn An Lộc Sơn thì xưng hoàng đế ở Lạc Dương.
[5] Chỉ quân Kha Thư Hàn, tướng nhà Đường, phòng thủ Đồng Quan, nhưng bị An Lộc Sơn đánh tan.
[6] Huyền Tông truyền ngôi cho Túc Tông, còn mình làm thái thượng hoàng.
[7] Nam Thiền Vu phục tùng Hán Quang Vũ Đế. Đây ám chỉ Hồi Ngột thân thiện với Đường Túc Tông.
[8] Chỉ Hồi Ngột.
[9] Tục Hung Nô xưa rạch mặt chảy máu để tỏ lòng trung thành.
[10] Ý nói nhà Đường còn có khí thế thịnh vượng có thể trung hưng được.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Đỗ Phủ » Ai vương tôn