24/04/2024 09:22Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 02/05/2015 10:30
Nguyên tác
九農成德業，
百祀發光輝。
報效神如在，
馨香舊不違。
南翁巴曲醉，
北雁塞聲微。
尚想東方朔，
詼諧割肉歸。
Phiên âm
Cửu nông[1] thành đức nghiệp.
Bách tự phát quang huy.
Báo hiệu thần như tại,
Hinh hương cựu bất vi.
Nam ông Ba[2] khúc tuý,
Bắc nhạn tái thanh vi.
Thượng tưởng Đông Phương Sóc[3],
Khôi hài cát nhục quy.Dịch nghĩa
Chín nghề nông đã thành nền nếp,
Trăm cách lễ đều rỡ ràng cả.
Như chứng tỏ có thần hiện,
Hương thơm cũ không có bỏ sót.
Ông già phía nam say rượu xứ Ba,
Nhạn bắc kêu tiếng nho nhỏ ở nơi biên giới.
Còn nghĩ tới Đông Phương Sóc,
Chọc cười sau khi chia thịt về.Bản dịch của Phạm Doanh
Nghề nông đã đi vào nền nếp,
Trăm kiểu lễ bái rỡ ràng rồi.
Dấu hiệu thần linh như hiển hiện,
Hương hoa theo lệ dâng hẳn hoi.
Vùng nam Ba ông lão say khướt,
Phía bắc ải, nhạn kêu thóp thoi
Còn nhớ tới ông Đông Phương Sóc,
Chia thịt về xong thích chọc cười.
(Năm 767)
[1] Có hai giải thích:
1) Tam nông gồm Bình địa nông (đồng bằng), Sơn nông (trồng ở sườn núi) và Trạch nông (ruộng sâu). Chu lễ có câu "Nhất nhật tam nông sinh cửu cốc" (Một ngày trồng ba nơi sẽ tạo ra chín loại thóc).
2) Tam nông gồm: xuân canh, hạ sừ, thu liễm (xuân cày, hạ bừa, thu gặt).
Ở đây Đỗ Phủ có lẽ dùng cửu nông để chỉ cửu cốc như trong sách Chu lễ nói.
[2] Tên nước thời Chiến Quốc, nay thuộc địa bàn Thành Đô, Tứ Xuyên.
[3] Quan đời Hán thích chọc cười trong triều.