28/04/2024 00:29Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 12/07/2005 22:38
Nguyên tác
鐘子援琴操南音，
莊錫病中猶越吟。
四海風塵家國淚，
十旬牢獄死生心。
平章遺恨何時了，
孤竹高風不可尋。
我有寸心無與語，
鴻山山下桂江深。
Phiên âm
Chung Tử[1] viên cầm tháo nam âm,
Trang Tích[2] bệnh trung do Việt ngâm.
Tứ hải phong trần gia quốc lệ,
Thập tuần lao ngục tử sinh tâm.
Bình Chương[3] di hận hà thì liễu,
Cô Trúc[4] cao phong bất khả tầm.
Ngã hữu thốn tâm vô dữ ngữ,
Hồng Sơn sơn hạ Quế giang[5] thâm.Dịch nghĩa
Chung Tử gảy đàn theo điệu Nam,
Trang Tích khi ốm ngâm nga bằng tiếng Việt.
Khắp bốn bể đầy gió bụi, nghĩ tình nhà việc nước mà rơi lệ,
Mười tuần nằm trong lao tù, lòng thấp thỏm chuyện sống chết.
Bao giờ mới hết mối hận Bình Chương?
Khó mà có được phong cách cao thượng của người nước Cô Trúc.
Ta có một chút tâm sự này, không biết bày tỏ cùng ai,
Dưới chân núi Hồng, sông Quế Giang sâu thẳm.Bản dịch của Nguyễn Thạch Giang
Chung Tử so đàn gảy khúc Nam,
Chàng Trang tiếng Việt ốm còn ngâm.
Phong trần bốn biển non sông khóc,
Lao ngục mười tuần sống thác cam.
Mối hận Bình Chương bao thưở hết?
Tấm gương Cô Trúc khó nơi tìm.
Tấc lòng ta biết cùng ai tỏ
Hồng Quế cao sâu phỏng mấy tầm.
Mùa đông năm Bính Thìn, Nguyễn Du toan vào Gia Định giúp Nguyễn Ánh. Việc bị lộ, Quận Công Thận bắt bỏ tù mấy tháng rồi thả vì tiếc tài và cũng là bạn của Nguyễn Nễ.
[1] Chung Tử Nghi người nước Sở, bị Tấn bắt. Khi buồn ông chỉ gảy đàn, hát khúc Sở (Nam âm). Người Tấn khen ông không vong bản.
[2] Trang Tích là người Việt làm quan nước Sở. Khi ốm đau chỉ nằm nói tiếng Việt để không quên cố hương. Vua Sở rất kính trọng ông.
[4] Tên một nước lập từ đời Ân. Bá Di, Thúc Tề là con vua Cô Trúc không phục nhà Chu nên lên núi Thú Dương ẩn cư, nhịn đói mà chết. Nguyễn Du có ý nói muốn theo gương đó.
[3] Tên núi. Tống sử chép Trương Thế Kiệt, một tướng giỏi nhà Tống cùng một số lương tướng phò Đế Bính chống Nguyên phục Tống. Sau thua, lên thuyền chạy, đến núi Bình Chương thì gặp bão, đắm thuyền chết, nhà Tống mất.
[5] Có thể là tên khác của sông Lam, chảy gần làng Tiên Điền.