27/04/2024 07:19Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 19/12/2005 01:57
Nguyên tác
路旁片石獨崢嶸，
不是烏江是魯城。
及識敗亡非戰罪，
空勞智力與天爭。
古今無那英雄淚，
風雨猶聞叱吒聲。
寂寂二時無埽祭，
春來虞草自叢生。
Phiên âm
Lộ bàng phiến thạch độc tranh vanh,
Bất thị Ô Giang[1] thị Lỗ Thành[2].
Cập thức bại vong phi chiến tội[3],
Không lao trí lực dữ thiên tranh.
Cổ kim vô nả anh hùng lệ,
Phong vũ do văn sất trá thanh[4].
Tịch tịch nhị thì vô tảo tế,
Xuân lai Ngu thảo[5] tự tùng sinh.Dịch nghĩa
Bên đường tấm đá đứng một mình cao ngất
Không phải ở Ô Giang (nơi Hạng Vũ tự đâm cổ) mà ở thành nước Lỗ (nơi dân chúng trung thành với Hạng Vương tới cùng, đã tống táng Hạng Vương theo nghi lễ)
Mới hay đánh thua không phải vì dùng binh vụng
Đem trí lực đọ với mệnh trời chỉ uổng công
Xưa nay bao anh hùng đã rớt nước mắt
Trong mưa gió còn nghe tiếng thét gào
Vắng lặng hai mùa không người quét dọn cúng tế
Mùa xuân đến, cỏ Ngu mỹ nhân lại mọc rậm rạp xanh tươiBản dịch của Đặng Thế Kiệt
Bên đường bia đá đứng chênh vênh
Chết ở Ô Giang, táng Lỗ Thành
Thất thế biết tài đâu tính vụng
Uổng công đọ sức với trời xanh
Anh hùng kim cổ đều rơi lệ
Mưa gió gào kêu đến thất thanh
Vắng lặng hai mùa hương khói lạnh
Cỏ Ngu xuân đến lại tràn lan
Sở Bá Vương: xem chú thích trong kỳ 1.
Chú theo Sử ký Tư Mã Thiên, Giản Chi và Nguyễn Hiến Lê dịch, Lá Bối xuất bản, Sài Gòn, Việt nam, 1972, trang 199-203).
[1] Sông phát nguyên từ Quý Châu 貴州 chảy qua phía đông bắc Hoà huyện. Hạng Vương tự đâm cổ ở đây.
[2] Hạng Vương chết rồi, cả đất Sở đầu hàng Hán, duy có đất Lỗ 魯 là không chịu hạ khí giới. Hán toan đem quân làm cỏ dân Lỗ, nhưng nghĩ rằng họ trọng lễ nghĩa nên mới quyết sống chết với chúa. Hán bèn bêu đầu Hạng Vương. Bấy giờ nước Lỗ mới chịu hàng. Hạng Tịch 項籍 được tống táng theo nghi lễ dành cho một Lỗ công, chôn ở Cốc Thành.
[3] Nhắc lời Hạng Vũ 項羽 cho rằng mình thua không phải vì không biết dụng binh mà vì không gặp thời.
[4] Hạng Vũ 項羽 cầm quân thường la hét.
[5] Tức Ngu Mỹ Nhân thảo 虞美人草. Khi Hạng Vũ tự tử, Ngu Cơ chết theo. Cỏ mọc trên mộ nàng, người ta gọi là cỏ Ngu Mỹ Nhân.