19/04/2024 12:52Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thể loại khác (ngoài thơ); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 27/01/2020 16:52
Nguyên tác
之靈曰：士夫立身天地間所重者名義成敗利鈍非所計也。目今強場煽動或有以儒衣儒冠而甘以浼賊者。念及人心為之痛哭流洟。
我奉旨招募團結諸紳豪隋机勦撫城義與諸同志者渴力於所之為死生以之。諸子率親屬招勇夫從予於鋒銅間義重身輕不辭艱險。予每嘉諸子之志是以日夜警策訓練亦惟冀諸子與我同還以卒所圖也。一千餘人經十二陣上憑朝廷委德屢獲勝伏無甚傷損何諸子之不能自全耶？前後死者十五人而出於吾党者八予深為之痛惜。靜言思之抑或命運之致然亦予不能周慎之咎也。
噫，人生誰無死臣能死忠子能死孝死又何感諸子死為忠義魂自有不亡者存弟師生之義父子之情總緩急相隋一朝離別情之不能自已者。予經以事達于堂省祈為題奏尚蒙旌表以慰忠魂。予今以病告回因領普賞錢支憑軍士嘆諸子之不與其列聊設一奠致告。庶諸子泉下之有知。
Phiên âm
Chi linh viết: Sĩ phu lập thân thiên địa gian sở trọng giả danh nghĩa, thành bại lợi độn phi sở kế dã. Mục kim cường trường phiến động, hoặc hữu dĩ nho y, nho quan nhi cam dĩ mỗi tặc giả. Niệm cập nhân tâm vị chi thống khốc lưu thế.
Ngã phụng chỉ chiêu mộ đoàn kết chư thân hào, tuỳ cơ tiễu phủ thành nghĩa dữ chư đồng chí giả kiệt lực ư sở chi vị, tử sinh dĩ chi. Chư tử suất thân thuộc chiêu dũng phu, tùng dư ư phong đồng gian, nghĩa trọng thân khinh, bất từ gian hiểm. Dư mỗi gia chư tử chi chí, thị dĩ nhật dạ cảnh sách, huấn luyện, diệc duy ký chư tử dữ ngã đồng hoàn dĩ tốt sở đồ dã. Nhất thiên dư nhân, kinh thập nhị trận, thượng bằng triều đình uy đức lũ hoạch thắng trạng, vô thận thương tổn, hà chư tử chi bất năng tự toàn da? Tiền hậu tử giả thập ngũ nhân nhi xuất ư ngô đảng giả bát, dư thâm vị chi thống tích. Tĩnh ngôn tư chi, ức hoặc mệnh vận chi trí nhiên, diệc dư bất năng chu thận chi cữu dã.
Y! Nhân sinh thuỳ vô tử, thần năng tử trung, tử năng tử hiếu, tử hựu hà cảm, chư tử tử vi trung nghĩa hồn tự hữu bất vong giả tồn, đệ sư sinh chi nghĩa, phụ tử chi tình, tổng hoãn cấp tương tuỳ, nhất triêu ly biệt, tình chi bất năng tự dĩ giả. Dư kinh dĩ sự đạt vu đường tỉnh, kỳ vi đề tấu, thượng mông tinh biểu dĩ uý trung hồn. Dư kim dĩ bệnh cáo hồi nhân lãnh phổ thưởng tiền chi bằng quân sĩ, thán chư tử chi bất dự kỳ liệt, liêu thiết nhất điện, trí cáo. Thứ chư tử tuyền hạ chi hữu tri!Bản dịch của Nguyễn Tiến Đoàn
Trước anh linh rằng: “Bậc sĩ đại phu lập thân trong trời đất, điều coi trọng là danh nghĩa. Việc thành bại, cùn, sắc, hơn thua chẳng đáng kể. Tình hình trước mắt chúng ta đang sôi động, hoặc có kẻ đội mũ, mặc áo nhà nho cam tâm để mặc cho giặc gây tội ác, làm cho lòng người phải nghĩ suy, gào khóc, nước mắt chảy ròng.
Ta phụng chỉ nhà vua chiêu mộ các thân hào đoàn kết nhau lại, tuỳ cơ vỗ về, tiễu trừ bọn giặc, lấy tấm lòng thành vì nghĩa cùng các đồng chí gắng hết sức mình vào công việc đảm nhiệm, sống chết cùng anh em sĩ tốt, thân thuộc, chiêu mộ những người dũng cảm theo ta ở nơi mũi tên hòn đạn, nghĩa trọng thân khinh, chẳng từ khó khăn, nguy hiểm. Ta thường khen ngợi chí khí của anh em mà ngày đêm huấn luyện, cảnh giới sự an ninh, trông đợi vào anh em binh sĩ cùng với Ta muôn người như một. Quân ta hơn nghìn người, trải qua 12 trận, nhờ uy đức của triều đình mà nhiều lần giành thắng lợi, thương tổn không đáng kể. Còn số anh em không thể tự bảo toàn được tính mạng mình, trước sau hy sinh 15 người. Trong số ấy có 8 người trong hàng ngũ văn thân của Ta. Ta thật vô cùng thương tiếc. Bình tĩnh suy nghĩ lại, hoặc có thể là vận mệnh sui ra như thế chăng và cũng do chính Ta không làm được chung toàn thận trọng mà mắc sai lầm?
Than ôi! Người ta ai mà không chết. Là bề tôi chết trung, là phận con chết hiếu. Càng cảm động trước cái chết trung nghĩa của anh em, linh hồn của anh em tự nó không thể mất được, còn sống mãi. Nghĩa thầy trò, tình cha con vui khổ có nhau mà nay ly biệt. Tình cảm ấy còn vấn vương mãi. Ta từng đem sự việc này biểu đạt lên tỉnh đường, mong được tâu lên triều đình khen thưởng biểu dương để an ủi hồn trung. Ta nay có bệnh xin về, nhân được lĩnh tiền thưởng cũng là nhờ công lao anh em quân số. Than ôi! Anh em vĩnh biệt Ta mà chẳng cùng được dự lễ mừng công bèn đặt bàn thờ kính báo, ngõ hầu dưới tuyền đài anh em, con cháu biết cho!
Bài văn tế được Nguyễn Tiến Đoàn lược dịch từ tập Danh công trướng phong do Doãn Cảnh Tinh tiên sinh, con trai thứ 3 của Doãn Khuê, người làng Ngoại Lãng, ghi chép và lưu cho hậu thế từ cuối thế kỷ XIX.