Tự trào

Rút từ Quốc văn tùng ký (AB.383), Nam âm thảo (VHv.2381).

Bản trên theo sách Thi hào Nguyễn Khuyến: đời và thơ. Dưới đây là các dị bản:
- Bản Nôm trong Quốc văn tùng ký:

Cảm hứng

Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,
Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng.
Cờ đương dở cuộc không còn nước,
Bạc đóng ba nguyên đã cậy làng.
Mở miệng nói ra gàn bát sách,
Mềm môi chén mãi tít cung thang.
Nghĩ ta, ta gớm cho ta nhỉ,
Mà cũng bia xanh, cũng bảng vàng.

- Bản Nôm trong Nam âm thảo:

Đề ảnh

Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,
Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng.
Cờ đương dở cuộc toan nhầm nước,
Bạc gặp canh đen phải chạy làng.
Mở miệng nói ra gàn bát sách,
Mềm môi chén mãi tít cung thang.
Nghĩ mình lại ngán cho mình nhỉ,
Mà cũng bia xanh, cũng bảng vàng.

- Sách Nguyễn Khuyến – Tác phẩm:

Tự trào

Ta cũng chẳng giàu, cũng chẳng sang,
Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng.
Cờ đương dở cuộc không còn nước,
Bạc chửa thâu canh đã chạy làng.
Mở miệng nói ra gàn bát sách,
Mềm môi chén mãi tít cung thang.
Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ,
Thế cũng bia xanh, cũng bảng vàng.

[1] Ý nói thời cuộc diễn biến dở chừng mà nước đã mất, bế tắc như cờ bí nước.
[2] Ý nói chưa trọn cuộc đời làm quan đã bỏ về ở ẩn, như con bạc chạy làng, thôi non.
[3] Theo chế độ thi cử thời xưa, những người đỗ tiến sĩ được ghi họ tên lên bảng vàng và khắc tên vào bia đá.