28/03/2024 21:08Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Bạch nhạn hành
白雁行

Tác giả: Lưu Nhân - 劉因

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 08/11/2018 10:25

 

Nguyên tác

北風初起易水寒,
北風再起吹江干。
北風三起白雁來,
寒氣直薄朱崖山。
乾坤噫氣三百年,
一風掃地無留錢。
萬里江湖想瀟洒,
佇看春水雁來還。

Phiên âm

Bắc phong[1] sở khởi Dịch Thuỷ hàn,
Bắc phong tái khởi xuy giang can.
Bắc phong tam khởi bạch nhạn lai,
Hàn khí trực bạc Chu Nhai[2] san.
Càn khôn y khí[3] tam bách niên,
Nhất phong tảo địa vô lưu tiền[4].
Vạn lý giang hồ tưởng tiêu sái,
Trữ khan xuân thuỷ nhạn lai hoàn.

Dịch nghĩa

Gió bắc mới nổi Dịch Thuỷ lạnh
Gió bắc lại nổi thổi vào bờ sông
Gió bắc nổi lần thứ ba nhạn trắng đến
Khí lạnh thổi sạt cả núi Chu Nhai
Y khí của trời đất đã ba trăm năm
Một trận gió quét đất hết tiền lưu
Muôn dặm sông hồ khoáng đạt
Đứng nhìn nước xuân nhạn bay về

Bản dịch của Lê Xuân Khải

Gió bắc nổi nước sông Dịch lạnh
Nổi lần thứ hai thổi mạnh bờ sông
Lần ba nhạn trắng sang cùng
Khí lạnh thổi sạt hãi hùng Chu Nhai
Ba trăm năm đất trời y khí
Trận gió qua chẳng để tiền lưu
Thảnh thơi muôn dặm sông hồ
Nước xuân đứng ngắm nhạn xa bay về
Bài này tuyển từ Tĩnh Tu tập quyển 14. Theo Tục mặc khách huy tê: Phương bắc có nhạn trắng, giống nhạn nhưng nhỏ, sắc trắng, cuối thu thì đến. Đỗ Phủ có thơ rằng: “Cố quốc sương tiền bạch nhạn lai” (Trước mùa sương chim nhạn trắng cố quốc đến). Lưu Nhân nguyên ở đất Kim, nhưng lại hướng về truyền thống văn minh Trung Quốc, nuối tiếc văn hoá Triệu Tống. Vậy nên, đối với việc Tống mất về Nguyên, thường mang niềm thương cảm và nỗi bất bình. Bài thơ này lấy hứng từ nhạn trắng, dẫn đến nỗi nhớ Triệu Tống. Hai câu cuối tựa như hy vọng Triệu Tống trở lại.

[1] Chỉ việc quân Mông Cổ xuống nam.
[2] Còn gọi là Châu Nhai, là quận thời Hán Vũ Đế đặt ra, nay là phía bắc tỉnh Nam Hải. Đây chỉ giải duyên hải phía nam tỉnh Quảng Đông. Năm 1279, vua cuối cùng Nam Tống là Triệu Bính ở Nhai Sơn (cũng ở ven biển Quảng Đông ngày nay) nhảy xuống biển, Tống mất. Chu Nhai san ở đây thực là ám chỉ Nhai Sơn. Hai câu này ý nói thế quân Mông Cổ như gió bắc thổi mạnh, làm sụp đổ hoàng triều họ Triệu.
[3] Khí ngưng động bỗng được thông. Trang Tử: “Đại khối y khí, kỳ danh vi phong” (Khối lớn khí ngưng đọng, tên nó là gió). Câu này cực ngôn sức mạnh của gió. Cũng như khí ngưng đọng của trời đất đã ba trăm năm, trong một chốc đã được thổi ào ra.
[4] Nam sử - Chu Bách Niên truyện: Bách Niên ẩn cư ở rừng núi, hái thuốc đặt ở bên đường, tuỳ người lấy thuốc để tiền lại, không cần biết là bao nhiêu, lâu rồi mới biết đó là Chu ẩn sĩ. Sau này chữ “lưu tiền” dùng để chỉ người ẩn cư, hoặc ẩn sĩ. Ở đây chỉ dân Tống còn lại.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Lưu Nhân » Bạch nhạn hành