27/04/2024 05:53Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Kinh thi; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Chu
Đăng bởi Vanachi vào 30/09/2005 08:38
Nguyên tác
彼茁者葭，
壹發五豝。
于嗟乎，騶虞！
Phiên âm
Bỉ truyết giả gia.
Nhất phát ngũ ba.
Hu ta hồ trâu nha (ngu).Dịch nghĩa
Kìa lau sậy đã mọc lên um tùm mạnh mẽ,
Chư hầu chỉ bắn một phát vào năm con heo đực bị đuổi chạy đến,
Ôi, nhân đức thay như con trâu ngu!Bản dịch của Tạ Quang Phát
Kìa vùng lau đã rậm chen
Năm con heo đực bắn tên một lần,
Như trâu ngu, có lòng nhân.
Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc phú.
truyết: dáng mọc lên rườm rà mạnh mẽ.
gia: cây lau, cũng được gọi là cây vi (vi lô).
phát: bắn tên.
ba: heo đực.
nhất phát ngũ ba: chỉ bắn tên một lần, năm con heo đực bị đuổi chạy đến, nếu trúng, chỉ hạ đôi ba con mà thôi.
trâu ngu: tên một loài thú, tức là con cọp trắng vằn đen, không hề ăn thịt loài vật còn sống.
Chư hầu phương nam chịu sự giáo hoá của Văn Vương, đều lo tu thân tề gia để bình trị đất nước. Ân huệ dư thừa đã ở nhân đạo với dân chungcón thấm nhuần đến các loài vật. Cho nên, trong cuộc săn bắn mùa xuân, cỏ cây tươi tốt, cầm thú dồi dào, vua chư hầu đã hành động nhân đức đến như thế (trong năm con heo, chỉ bắn một phát, hạ vài con chứ không giết hêtcá năm con). Nhà thơ mới thuật lại việc ấy để khen tặng mà tán thưởng rằng ấy là lòng nhân đạo tự nhiên chớ không phải gắng gượng, thật đáng gọi là nhân đứcnhư con trâu ngu (không hề ăn loài vật sống).