29/03/2024 08:41Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Ký đồng hoài đệ Thanh Hiên Tố Như tử
寄同懷弟清軒素如子

Tác giả: Nguyễn Đề - 阮偍

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 24/03/2010 07:23

 

Nguyên tác

詩壇酒席記清秋,
隨有關河萬里遊。
身世浮沉心人放,
江山空闊眼初收。
一年小別應無幾,
兩地相思諒不殊。
形影雖遙談笑近,
夢魂夜夜向瓊州。

Phiên âm

Thi đàn tửu tịch ký thanh thu,
Tuỳ hữu quan hà vạn lý du.
Thân thế phù trầm tâm nhân phóng,
Giang sơn không khoát nhãn sơ thu.
Nhất niên tiểu biệt ưng vô kỷ,
Lưỡng địa tương tư lượng bất thù.
Hình ảnh tuy dao đàm tiếu cận,
Mộng hồn dạ dạ hướng Quỳnh Châu[1].

Dịch nghĩa

Tiệc rượu đàn thơ nhớ buổi thu trong
Sau đó ruổi rong quan san muôn dặm
Tấm lòng từ lâu thả theo thân thế nổi chìm
Tầm mắt vừa mới thu cảnh núi sông bát ngát
Một năm tạm biệt, chắc chẳng là bao
Đôi nơi nhớ nhau, hẳn không khác nhau
Hình bóng tuy xa, tiếng nói cười gần
Hồn mộng đêm đêm, hướng về Quỳnh Châu

Bản dịch của Ngô Linh Ngọc

Đàn thư, tiệc rượu buổi thu trong
Muôn dặm quan hà tiếp ruổi rong
Lòng đã thả theo thời gió bụi
Mắt vừa thu gọn cảnh non sông
Một năm tạm biệt không xa hạn
Đôi chốn chờ trông chẳng khác lòng
Hình bóng dẫu xa cười nói vắng
Đêm đêm Quỳnh xã luống mơ mòng
Nguyên chú: “Lúc đó em ta ở Quỳnh Châu”.

Thanh Hiên Tố Như tức thi hào Nguyễn Du (1766-1820), là em ruột của Nguyễn Đề. Đề tựa này có điểm nghi vấn. Nguyễn Du viết cho anh Nguyễn Đề chỉ đề “Ức gia huynh”, viết cho em chỉ đề “Ngô gia đệ cựu ca cơ”. Anh em trong nhà Nguyễn Tiên Điền không gọi nhau bằng bút hiệu, việc chép hai danh hiệu cùng một lúc có thể do đời sau người chép văn bản cho Trường Viễn Đông bác cổ đã thêm vào, vì không ai viết như thế. Nguyễn Du bút hiệu Thanh Hiên rõ ràng trong tên Thanh Hiên thi tập, nhưng hai chữ Tố Như chỉ xuất hiện một lần duy nhất trong bài Độc Tiểu Thanh ký. Trong bài thơ: “tố” là người phẩm hạnh cao quý, “như” là như thế như vậy. Ba trăm năm nữa ai khóc người (phụ nữ) phẩm hạnh cao quý như nàng Tiểu Thanh, phù hợp với ý nghĩa toàn bài thơ. Cắt nghĩa Tố Như là Nguyễn Du lại là lạc đề, vì sáu câu đầu nói về nàng Tiểu Thanh bỗng dưng hai câu kết Nguyễn Du hỏi ai khóc mình. Cách cắt nghĩa tố như là người phẩm hạnh cao quý như nàng Tiểu Thanh phù hợp với thời điểm viết bài thơ nằm cuối Thanh Hiên thi tập khoảng năm 1804, Nguyễn Du làm tri phủ Thường Tín, vợ mất, Nguyễn Du có về thăm Cổ Nguyệt đường thì Hồ Xuân Hương đang làm lẽ Tổng Cóc Nguyễn Công Hoà. Nguyễn Du viết bài thơ này gửi Xuân Hương, sau đó Xuân Hương dứt tình với Tổng Cóc trở về Tây Hồ và hoạ lại bài Độc Tiểu Thanh ký bằng bài Chơi Tây Hồ nhớ bạn.

[1] Chỉ huyện Quỳnh Côi nơi Nguyễn Du ở nhờ nhà Đoàn Nguyễn Tuấn, bạn đồng liêu của Nguyễn Đề anh Nguyễn Du, từ năm 1780. Năm 1783, Nguyễn Du lấy bà Đoàn Thị Huệ là em Đoàn Nguyễn Tuấn và là con quan ngự sử Đoàn Nguyên Thục, quê ở làng Hải Yên, huyện Quỳnh Côi, nay là thôn Hải An, xã Quỳnh Nguyên, huyện Quỳnh Phụ và ở đó đến 1796.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Đề » Ký đồng hoài đệ Thanh Hiên Tố Như tử