27/04/2024 03:01Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi hảo liễu vào 22/01/2015 13:00
Nguyên tác
雙淚還珠志已誇，
卅年門柳自藏鴉。
離鸞鏡靜塵無染，
海鶴籌添鬢未華。
韓國畫成江荻筆，
歐陽種得郡桃花。
新潮故土相關日，
續史完編文思多。
Phiên âm
Song lệ hoàn châu chí dĩ khoa,
Táp niên môn liễu tự tàng nha.
Ly loan kính tĩnh trần vô nhiễm,
Hải hạc trù thiêm[1] mấn vị hoa.
Hàn quốc[2] hoạ thành giang địch bút,
Âu Dương[3] chủng đắc quận đào hoa[4].
Tân triều cố thổ tương quan nhật,
Tục sử hoàn biên văn tứ đa.Dịch nghĩa
Hai hàng nước mắt rơi, lòng đã quyết tâm
Đã ba chục năm, quạ tự giấu mình trên cây liễu trước cửa
Đơn côi cô quả, mặt gương vẫn giữ sạch không vướng bụi
Tuổi hạc ngày thêm nhưng tóc mai chưa điểm bạc
Dạy văn Hàn Dũ, viết bằng cành lau bên sông
Âu Dương trồng nhiều hoa đào trong quận
Hôm nay gặp nhau trò chuyện mới, chuyện xưa
Nói cho hết chuyện nhưng ý vẫn còn nhiềuBản dịch của Nguyễn Hữu Vinh
Chí quyết lòng bền lệ có rơi
Ba mươi năm đã lánh xa đời
Phòng the lòng để tình không vướng
Tuổi hạc già thêm tóc chửa phai
Con học thành danh công dạy dỗ
Trẻ nuôi nên tiếng bậc quan tài
Tình xưa việc mới hôm nay gặp
Lắm chuyện hàn huyên ý chẳng nguôi
[1] Chỉ tuổi thọ.
[2] Hàn Dũ 韓愈 (768-824), tự Thoái Chi 退之, nhà văn nổi tiếng đời Tống, giọng văn hùng tráng. Ở đây chỉ chuyện dạy dỗ, học hành.
[3] Tức Âu Dương Tu 歐陽修 (1007-1072) đời Tống, cha mất sớm lúc 4 tuổi. Nhà nghèo, không tiền mua giấy bút, bà mẹ dùng cây lau viết xuống đất dạy học chữ. Sau Âu Dương Tu đậu tiến sĩ, làm quan tới chức Hàn lâm viện thị độc học sĩ. Lúc còn bé có được một tập văn cũ Hàn Dũ 韓愈 nên văn phong của Âu Dương Tu theo phong cách của Hàn Dũ. Âu Dương Tu đậu tiến sĩ làm quan lớn, ra công cải cách nền thi văn đương thời, rất chú trọng tới vấn đề huấn luyện và đào tạo nhân tài. Thi văn của Âu Dương Tu đã ảnh hưởng rất lớn tới những văn hào lớn đương thời như Tô Thức, Tô Triệt, Vương An Thạch, Tăng Củng v.v. Vì phạm đến tể tướng Vương An Thạch nên phải về hưu. Họ Âu là một trong tám nhà văn lớn nổi tiếng thời Tống.
[4] Hoa đào, chỉ chuyện làm quan. Lấy ý từ chuyện Phan Nhạc 潘岳 đời Tấn, lúc còn làm quan ở huyện Hà Dương, cho trồng hoa đào khắp huyện. Bài "Bán Nhật thôn" 半日村của Tiền Khởi 錢起 đời Đường: "Tự thán Mai sinh đầu tự tuyết, Khước liên Phan lệnh huyện như hoa" 自歎枚生頭自雪，卻憐潘令縣如花 (Thương vì tuổi hạc chàng Mai, Trồng hoa đầy huyện tiếc hoài ông Phan).