20/05/2024 10:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Nước: Nga
Đăng bởi Decembrina Nguyễn vào 02/07/2023 10:24
Nguyên tác
Ехали на тройке с бубенцами,
А вдали мелькали огоньки…
Эх, когда бы мне теперь за вами,
Душу бы развеять от тоски!
Дорогой длинною
И ночью лунною,
Да с песней той,
Что вдаль летит звеня,
И с той старинною,
Да с семиструнною,
Что по ночам
Так мучила меня.
Помню наши встречи и разлуки,
Навсегда ушедшие года,
И твои серебряные руки
В тройке, улетевшей навсегда.
Да выходит, пели мы задаром,
Понапрасну ночь за ночью жгли.
Если мы покончили со старым,
Так и ночи эти отошли.
Пусть проходит молодость лихая, К
ак сквозь пальцы талая вода.
Только наша тройка удалая
Будет с нами мчаться сквозь года.
Вдаль иную новыми путями
Если нам судьбою суждено.
Ехали на тройке с бубенцами
Да теперь проехали давно.
Никому теперь уж не нужна я.
И былой любви не воротить.
Коль порвется жизнь моя больная
Вы меня везите хоронить.Bản dịch của Nguyễn Quỳnh Hương
Ai trên xe tam mã cùng lục lạc,
Ánh lửa hồng thấp thoáng phía xa xa,
Ôi giá được đi theo cùng người nhỉ,
Để hồn ta bớt nặng nỗi sầu bi!
Bớt sầu bi trên đường xa vạn dặm,
Bớt sầu bi đêm trăng sáng mênh mang,
Bớt sầu bi cùng bài hát rung vang
Trong không trung trên thảo nguyên xa vắng.
Bớt sầu bi cùng cây đàn cũ lắm
Bảy dây rung từ những thuở xa nào,
Mà hàng đêm vẫn cất lên tiếng hát
Giai điệu buồn khiến ta thấy nôn nao…
Ta vẫn nhớ những gặp gỡ chia ly,
Nhớ những tháng năm đã mãi trôi qua mất,
Nhớ đôi bàn tay em đầy ánh bạc,
Trong chyến xe tam mã đã trôi đi.
Ồ, hoá ra ta hát chẳng được gì,
Uổng công thiêu đêm này qua đêm khác.
Nhưng nếu ta định giã từ quá khứ
Thì những đêm kia có nghĩa gì đâu.
Tuổi trẻ ngông cuồng thôi ta để trôi qua,
Như băng tan khẽ chảy qua kẽ ngón.
Chỉ còn lại chiếc xe tam mã,
Đã vượt qua ta biết bao tháng năm dài.
Từ nay ta phải đi theo đường mới,
Về miền quê xưa xa ngái thân thương
Xe tam mã rung lục lạc trên đường,
Cũng đã bỏ xa ta từ lâu lắm!
Giờ đây ta cũng chẳng cần cho ai nữa
Và mối tình xưa chẳng trở lại bao giờ.
Nếu chẳng may giữa đường ta nằm xuống
Nhờ bạn mang theo và chôn cất cho ta.
Đây là tác phẩm nổi tiếng nhất của Podrevsky, được viết vào năm 1924, và được Boris Fomin phổ nhạc. Sau đó, bài hát thành công vang dội với phần ca từ được Alexander Vertinsky viết thêm và thay đổi một số chỗ. Сác tác giả viết bài hát này dành riêng cho nữ ca sĩ Tamara Tsereteli, và chính cô là người đầu tiên thể hiện ca khúc này. Âm hưởng của bản tình ca này khá da diết, lời ca của nó cũng rất trữ tình, nhớ thương những kỷ niệm tình yêu ngày xưa. Bài hát rất được những người Nga lưu vong hải ngoại ưa thích, nhưng từ năm 1927 bị cấm hát ở Liên Xô.
Đối với tác giả phần lời, nhà thơ Konstantin Podrevskyi, thì đây là một cú sốc nặng. Bị quy chụp là “suy đồi, nghiện ngập”, ông lâm vào tình trạng trầm cảm nặng và mất năm 1930. Còn nhạc sĩ Boris Fomin thì sao bị kết án tù năm 1937 nhưng chỉ phải thi hành án 1 năm. Trong thời gian Chiến tranh vệ quốc, Fomin là tác giả của hàng chục ca khúc chủ đề chiến tranh. Ông mất năm 1948.
Bài hát tiếp tục được ưa chuộng và phổ biến khắp thế giới. Năm 1952, bài hát này đã được sử dụng trong bộ phim hài Những người vô tội ở Paris với sự tham gia diễn xuất của danh hài Luis de Funes. Người thể hiện bài hát trong phim là nữ danh ca Nga sống ở hải ngoại Lyudmila Lopato. Ở Mỹ, năm 1962, nhà thơ, nhà viết kịch Gene Raskin người gốc Nga Do Thái đã viết lời tiếng Anh cho bản nhạc này, đặt tên là Those were the days (Những ngày đã qua). Năm 1964, bài hát với phần lời tiếng Anh được Paul McCartney của ban nhạc The Beatles mua bản quyền. Ngày 20/8/1968 đĩa đơn bài hát này do nữ ca sĩ xứ Wales là Mary Hopkin (khi đó còn là một ca sĩ vô danh mới 18 tuổi) được phát hành rộng rãi. Ở Liên Xô, dần dà lệnh cấm Tình ca du mục cũng được dỡ bỏ. Bài hát này sau đó được các ca sĩ nổi tiếng của Liên Xô trình diễn.
Còn về phần lời tiếng Việt và tựa đề Tình ca du mục, chả ai biết người nào đã dịch nó ra như thế và đã trở nên quen thuộc với tất cả chúng ta. Thật ra lời tiếng Việt cũng khá hay, dù - cũng giống như bản tiếng Anh Those were the days, không liên quan mấy đến tựa đề gốc.