25/04/2024 12:00Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 11/07/2005 23:47
Nguyên tác
鬼門石徑出雲根，
征客南歸欲斷魂。
樹樹東風吹送馬，
山山落月夜啼猿。
中旬老態逢人懶，
一路寒威杖酒溫。
山塢何家大貪睡，
日高猶自掩柴門。
Phiên âm
Quỷ môn thạch kính xuất vân côn (căn),
Chinh khách nam quy dục đoạn hồn[1].
Thụ thụ đông phong xuy tống mã,
Sơn sơn lạc nguyệt dạ đề viên.
Trung tuần lão thái phùng nhân lãn,
Nhất lộ hàn uy trượng tửu ôn.
Sơn ổ hà gia đại tham thuỵ?
Nhật cao do tự yểm sài môn.Dịch nghĩa
Đường đá ở núi Quỷ Môn từ chân mây đi ra,
Lữ khách về nam trông thầy mà kinh hồn.
Gió đông thổi qua hàng cây vào đám ngựa đi tiễn,
Trăng tà lặn sau dãy núi, ban đêm nghe tiếng vượn hú.
Ta đang độ tuổi trung niên mà đã có vẻ già, rất ngại chuyện thù tiếp,
Dọc đường trời lạnh, nhờ hơi rượu mà ấm lòng.
Trong xóm dưới núi kia, nhà ai ham ngủ thế?
Mặt trời lên cao rồi mà cửa tre còn đóng kín.Bản dịch của Nguyễn Thạch Giang
Đường qua cửa Quỷ khói mây tuôn,
Lữ khách về nam dạ chạnh buồn.
Gió thổi hàng cây chân ngựa nhẹ,
Trăng tà sườn núi tiếng viên dồn.
Dở già tiếp khách lười quen thói,
Gặp lạnh đi đường rượu uống luôn.
Mái núi nhà ai chưa mở cửa?
Mặt trời vòi vọi, ngủ còn ngon!
Quỷ Môn quan thuộc khu vục ải Chi Lăng, xã Chi Lăng. Năm 1804 thời nhà Nguyễn, Nguyễn Du trên đường đi sứ sang nhà Thanh, khi qua Chi Lăng đã làm bài thơ này. Theo Việt Hoa thông sứ sử lược của Bế Lãng Ngoạn và Lê Văn Hoè, sứ bộ Việt Nam trên bước đường thiên lý sang Trung Hoa đều dừng tại Quỷ Môn quan trước khi tiến đến ải Nam Quan.
[1] Tại cửa quan này có hai khối núi đối nhau và ở giữa có độ rộng 30 bước, tục gọi Quỷ Môn quan. Mã Viện đánh Việt Nam qua đấy dựng bia và tạc rùa đá. Đời nhà Tấn (265-420), binh lính Trung Hoa qua đó bị giết nhiều nên có câu “Quỷ Môn quan, Quỷ Môn quan! Thập nhân khứ nhất nhân hoàn” (Ải Quỷ Môn, ải Quỷ Môn! Mười người đi, một người về). Thời Lê Trung Hưng, sứ Trung Hoa sang Việt Nam sắc phong, ghét tên Quỷ Môn quan nên đổi gọi bằng tên Uý Thiên quan.