18/04/2024 15:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 28/07/2005 23:46
Chữ Nôm
𤊃𤏫頭峕詉艥香，
廟埃如廟堓乴張 。
旕嘫油忍停牐燪 ，
宮搩之朱累細娘 。
証果乑堆暈日月 ，
解冤之路亖坛場 。
過低買別源干意，
呵責乴張窖負傍。
Phiên âm
Nghi ngút đầu ghềnh toả khói hương,
Miếu ai như miếu vợ chàng Trương.
Bóng đèn dầu nhẫn[1] đừng nghe trẻ,
Cung nước[2] chi cho luỵ đến nàng.
Chứng quả[3] đã đôi vầng nhật nguyệt,
Giải oan chi lọ[4] mấy đàn tràng[5]?
Qua đây mới biết nguồn cơn ấy[6],
Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng.
Bà lấy chồng họ Trương, chồng đi lính thú, bà ở nhà nuôi con dại. Thường tối đến, thắp đèn lên bà chỉ lên bóng vách mà bảo với con rằng đó là cha nó. Đến khi cha về đứa con không nhận và nói rằng cha nó thường tối mới đến, hễ mẹ nó ngồi thì ngồi, mẹ nó đi thì đi theo. Người chồng nghi bà ngoại tình. Bà chẳng biết làm sao giải nỗi oan ức, bèn nhảy xuống sông tự tử.
Đến tối lại, khi thắp đèn lên đứa con chỉ bóng trên vách nói với cha rằng: “Đó mới thật là cha tôi”. Người chồng lúc ấy hiểu ra thì đã quá muộn, bèn ra bờ sông nơi bà trầm mình lập đàn chay để giải oan cho vợ.
Người đời sau lập miếu thờ bà trên bờ sông Hoàng Giang thuộc làng Vũ Điện, huyện Nam Xương (nay thuộc huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam).
Bài thơ này vua Lê Thánh Tông cho khắc vào bia đá trước miếu bà Trương (vợ Trương sinh, tự tử ở dòng Hoàng Giang vì bị chồng nghi ngoại tình).
[1] Thế mãi. Có bản chép là “lẫn” 吝, “tắt” 熄.
[2] Thuỷ cung.
[3] Soi xét cho tấm lòng thành thực.
[4] Chẳng cứ. Có bản chép “chăng lọ” 庄路, “chi mượn” 之瀓.
[5] Sau khi biết vợ bị nghi oan mà chết, Trương sinh hối hận cho lập đàn tràng 3 ngày đêm ở bên bờ Hoàng Giang để giải oan cho vợ.
[6] Có bản chép là “Qua đây bàn bạc mà chơi vậy” 戈低盤泊麻制丕.