Đề Nghĩa Lư bài 1

Thanh Xuyên hầu Trương Đăng Thụ là anh trai của Trương Quỳnh Như. Ông là cựu thần nhà Lê, người làng Thanh Nê, trấn Sơn Nam, làm Hiệp trấn Lạng Sơn. Vua Quang Trung dứt nhà Lê, ông không tòng vong, ở lại làm quan cùng triều Tây Sơn để làm nội ứng cho nghĩa binh Cần Vương đương ngấm ngầm lo việc khôi phục. Việc lớn chưa thành, ông bỗng nhiên qua đời. Vợ ông là Long Cơ đưa linh cữu về Thanh Nê. Tang ma xong yên, bà lẻn ra bên mộ, treo cổ tuẫn tiết nhưng người nhà cứu khỏi. Bà bèn cất một ngôi nhà bên mộ gọi là Nghĩa Lư, một mình ở thờ chồng.

[1] Thuý Ái là tên con sông thuộc huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông, nơi bà Phan Thị Thuấn tuẫn tiết theo chồng là Ngô Cảnh Hoàn đời Hậu Lê. Phan Thị Thuấn là vợ bé Ngô Cảnh Hoàn. Hoàn vâng lệnh vua Lê đem quân đi đánh quân Tây Sơn, bị tử trận tại sông Thuý Ái. Người nhà được tin ai nấy đều thương khóc, riêng bà vẫn cười nói như thường. Có người hỏi, bà đáp “Được chết vì nước còn chi hơn nữa mà buồn”. Người chung quanh cạn nghĩ chê rằng không thương chồng, bà không chút quan tâm. Đến tuần bá nhật, cúng tế xong, bà trang điểm lịch sự, sai bơi thuyền ra nơi Ngô Cảnh Hoàn tuẫn quốc, ung dung tự trầm. Lúc ấy bà mới 20 tuổi, chưa con. Nhân dân địa phương thương người tiết nghĩa, lập đền thờ ở bên sông. Sau vua Tự Đức sắc phong là Tiết nghĩa phu nhân và sai dựng bia đá ở trước đền.