19/04/2024 01:55Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Kinh thi; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Chu
Đăng bởi Vanachi vào 01/10/2005 00:15
Nguyên tác
我行其野,
芃芃其麥。
控于大邦,
誰因誰極?
大夫君子,
無我有尤。
百爾所思,
不如我所之。
Phiên âm
Ngã hành kỳ dã.
Bồng bồng kỳ hức (mạch).
Khống vu đại bang,
Thuỳ nhân thuỳ cực.
Đại phu quân tử,
Vô ngã hữu vi (vưu).
Bách nhĩ sở tư,
Bất như ngã sở chi.Dịch nghĩa
Ta đi ngang qua đồng nội,
Lúa mạch mọ dài và nhiều rậm.
Ta muốn báo cáo với nước to,
Nhưng chưa biết sẽ dựa vào ai và sẽ đến với ai.
Quan đại phu và dân chúng nước Hứa,
Chớ cho là ta có lỗi.
Hàng trăm phương kế của các ngươi lo nghĩ và xử trí,
Cũng không bằng để ta đi về (mà tận tâm lo cứu nước Vệ).Bản dịch của Tạ Quang Phát
Đồng nội kia vừa đi qua đấy,
Lúa mạch nhiều đã thấy rậm dài.
Nước to muốn đến báo ngay,
Cậy nhờ và đến cùng a9i đấy mà?
Quan đại phu cùng là dân chúng,
Chớ cho ta tình vụng lỗi lầm.
Ngươi suy phương kế hàng trăm,
Chẳng bằng ta được tận tâm đi về.
Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc phú.
bồng bồng: dáng lúa mạch lên dài và nhiều.
khống: đem việc ấy mà báo cáo.
nhân: dựa cậy vào, như chữ nhân của Nguỵ Trang Tử.
cực: đến.
đại phu: tức là vị quan đại phu lướt bụi lội ngòi mà đến.
quân tử: nói dân chúng của nước Hứa.
Lại nói việc trở về ngang đồng nội, phải vượt qua ruộng lúa mạch mọc dài và nhiều rậm. Lại tự nghĩ thương xót cho nước Hứa nhỏ bé mà sức không thể cứu được nước Vệ, cho nên suy tính muốn đi báo cáo cho nước to, và lại chưa biết sẽ nhờ cậy vào đâu và sẽ đến nơi đâu. Đại phu và dân chúng nước Hứa chớ cho ta là có lỗi, tuy các ngươi có xử trí việc này với hàng trăm phương kế, cũng không bằng để cho tađược hết lòng lo cứu nước Vệ là hơn.
Việc này thấy trong truyện Xuân Thu. Theo thuyết xưa, thiên này có năm chương, chương I có 6 câu, chương II và III có 4 câu, chương IV 6 câu, chương V 8 câu, Tô thị hợp chương II và III lại làm một.
Phạm thị nói rằng: tiên vương chế ra lễ, cha mẹ có mất cũng không được trở về thăm viếng. Đó là nghĩa, Tuy nước tan vua mất cũng không được đi đến, vì cớ là nghĩa nặng hơn việc tan mất ấy.