25/04/2024 16:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 10/06/2019 08:11
Nguyên tác
無國何能背？
愚民豈有權。
合商成禍崇，
講學被株連。
槃郡名山賦，
甘名外國船。
爰書如發布，
當作小編年。
Phiên âm
Vô quốc hà năng bội?
Ngu dân khởi hữu quyền.
Hiệp thương[1] thành hoạ sủng,
Giảng học[2] bị châu liên.
Bàn quận[3] danh sơn phú[4],
Cam Ranh ngoại quốc thuyền.
Viên thư như phát bố,
Đương tác tiểu biên niên.Dịch nghĩa
Nước mất, sao có thể ngoảnh mặt được?
Dân ngu muội thì làm gì có quyền.
Hiệp thương biến thành tai hoạ,
Dạy học thì bị kết tội.
Ở Bình Định cùng làm bài phú “Danh sơn lương ngọc”,
Ngoài cảng Cam Ranh, thuyền ra nước ngoài đang chờ.
Thư tuyên án đã được gửi đi,
Làm bài thơ này như là một ghi chép nhỏ về việc này.Bản dịch của Huỳnh Thúc Kháng
Không nước sao rằng bội?
Dân ngu há có quyền!
Hiệp thương gây mối hoạ,
Giảng học cũng can liên.
Bình Định cùng làm phú,
Cam Ranh muốn vượt thuyền.
Án văn như phát bố,
Chuyện tớ có đời truyền.
Huỳnh Thúc Kháng bị bắt tháng 2-1908, tháng 8 đày ra Côn Lôn, trước sau chỉ phải buộc khai hai chuyện là kết đảng với Phan Bội Châu cùng Phan Chu Trinh, và cùng Phan Chu Trinh với Trần Quý Cáp vào Bình Định rồi Cam Ranh xướng thuyết dân quyền. Nhưng ông không biết mình bị tội gì và toà cũng không tuyên án, nên cảm tác làm bài này.
Bản dịch thơ của chính tác giả.
[1] Chỉ sự việc các cụ trong phong trào Duy Tân cổ động lập các hội buôn, hội học.
[2] Có thể nói về Trần Quý Cáp, từng làm giáo thụ ở Quảng Nam, vì công kích bọn quan lại địa phương nên ông bị đổi đi Khánh Hoà.
[3] Thành Đồ Bàn, tức Bình Định ngày nay.
[4] Nhắc tới bài Danh sơn lương ngọc phú do ba ông Trần Quý Cáp, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng làm năm 1905 khi qua Bình Định.