19/04/2024 08:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Kinh thi; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Chu
Đăng bởi Vanachi vào 02/10/2005 08:56
Nguyên tác
彼黍離離，
彼稷之苗。
行邁靡靡，
中心搖搖。
知我者，
謂我心憂；
不知我者，
謂我何求。
悠悠蒼天，
此何人哉！
Phiên âm
Bi thử ly ly,
Bỉ tắc chi miêu,
Hành mại mỹ mỹ,
Trung tâm dao dao,
Tri ngã giả,
Vị ngã tâm ưu.
Bất tri ngã giả,
Vị ngã hà cầu.
Du du thương thân (thiên),
Thử hà nhân tai ?Dịch nghĩa
Kìa nếp đã trĩu đầu rủ ngọn,
Kìa mạ lúa vừa lên.
Ta đi trên đường chậm chậm,
Trong lòng xao xuyến không yên.
Người hiểu ta thì nói lòng ta ưu sầu.
Người không hiểu ta,
Thì nói ta đang tìm kiếm vật gì.
Hỏi trời xanh xa thẳm kia,
Kẻ đã khiến xui ra như thế này,
Quả là người nào vậy thay?Bản dịch của Tạ Quang Phát
Ruộng nếp thì quặt đầu ẻo lả.
Lúa kia vừa lên mạ khắp nơi.
Đi ngang chậm bước khôn rời,
Trong lòng xao xuyến cảm đời đổi thay.
Hiểu lòng ta những ai đó hỡi!
Ắt nói ta nghĩ ngợi sầu bi.
Còn người chẳng hiểu tí chi,
Nói ta đang kiếm vật gì thế thôi.
Trời xanh thẳm xa vời cao ngất,
Khiến thế này quả thật là ai ?
Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc phú mà hứng.
thử: nếp, tên một thứ lúa, mạ giống cây lau, cao hơn một trượng, gié lúa màu đen, hột tròn và nặng.
ly ly: dáng thòng rủ xuống.
tắc: cũng là một thứ lúa, có tên khác là tế, giống như nếp mà nhỏ hơn, hoặc gọi là thóc.
mại: đi.
mỹ mỹ: chậm chậm.
dao dao: xao xuyến, không dịnh.
du du: xa xôi.
thương thiên (đọc thương thân cho hợp vận): trời xanh, ở xa mà trông thấy thì trời xanh xanh.
Nhà Chu đã dời về phía đông, quan đại phu đi làm việc, bước đến đất Tông Chu (kinh đô nhà Chu thời Vũ Vương), nagng qua tông miếu và cung thất xưa đều là lúa nếp trồng lên, thương xót nhà Chu đã nghiêng đổ mà bàng hoàng không nỡ bước đi. Cho nên phô trần những điều đã trông thấy như lúa nếp trĩu đầu rủ xuống, mạ lúa mọc lên để khởi hứng, nói đi chầm chậm và lòng xao xuyến. Đã than trách người đương thời không biết tâm ý mình, lại đau xót cho những người đã khiến xui đến như thế, quả là người nào vậy thay? Nhớ lại mà oán trách sâu xa.