20/04/2024 10:59Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 29/03/2022 21:14
Nguyên tác
升龍靈氣有牛湖，
古者誰人未識呼。
飲水鳳凰生聖帝，
除災黑霧逐胡驢。
南邦别占由天定，
北賊何知欲妄居。
衰盛莫愁觀國運，
都畿依舊萬年如。
Phiên âm
Thăng Long linh khí hữu Ngưu hồ,
Cổ giả thuỳ nhân vị thức hô.
Ẩm thuỷ phượng hoàng sinh thánh đế,
Trừ tai hắc vụ trục Hồ lư[1].
Nam bang biệt chiếm do thiên định,
Bắc tặc hà tri dục vọng cư.
Suy thịnh mạc sầu quan quốc vận,
Đô kỳ y cựu vạn niên như.Dịch nghĩa
Khí thiêng ở đất Thăng Long có Ngưu hồ,
Từ xa có ai là không biết thế.
Do thế đất “phượng hoàng uống nước” mà sinh thánh,
Lại có cách “mây đen giải ách” để đuổi ngựa Hồ.
Nước Nam độc lập một phương vốn do trời định,
Giặc Bắc sao ngu muội vẫn dám càn rỡ đến cướp bóc.
Khi suy, khi thịnh bởi vận nước, chớ có buồn rầu,
Đó chốn đô kỳ, muôn kiếp không hề thay đổi!Bản dịch của Dương Văn Vượng
Thăng Long linh khí có hồ Tây,
Tự cổ ai mà lại chẳng hay.
Uống nước phượng hoàng sinh thánh đế,
Mây mù giải ách ngựa Hồ bay.
Nam bang chia cõi do trời định,
Bắc tặc sao liều đến cướp đây.
Suy thịnh chớ buồn cho vận nước,
Đô kỳ muôn kiếp vẫn không thay!
Ngưu hồ tức Hồ Tây ở Hà Nội, còn được gọi là hồ Kim Ngưu hay hồ Trâu Vàng. Tương truyền sư Không Lộ thời Lý giỏi nghề y, sang sứ nhà Tống chữa khỏi bệnh cho thái tử, được vua Bắc quốc ban đặc ân thích sản vật gì sẽ được tặng. Sư tâu xin một ít đồng đen về đúc chuông kỷ niệm. Khi thỉnh, tiếng chuông ngân vang sang tận Bắc quốc, trâu vàng của vua Tống ngỡ là tiếng mẹ gọi, phi thẳng sang nước Nam. Đến khu vực rừng lim ngoài kinh thành Thăng Long thì không còn tiếng ngân của chuông, trâu mất phương hướng, đã quần thảo khu rừng lim sụt thành hố nước mênh mông tạo thành hồ Tây ngày nay. Nhân sự kiện này, sư cũng thả luôn quả chuông đồng đen xuống hồ. Thần Trâu Vàng đã được các triều vua nước Nam phong sắc Trấn quốc phù lộ diên tường Đế quân.
[1] Tương truyền thời Minh xâm lược, giặc ra quan sát hồ nước, bỗng có gió bão lật thuyền làm cho Trương Phụ suýt chết đuối. Bài than thở của Trương sau lần ra Ngưu hồ: “Nhân sinh như lữ khách, Tồn hồ thuấn tức gian; Hữu thân nan tự khổ, Vị toán phản hương quan”, ý nói chịu khổ của người đời là điều không tránh nổi.