29/03/2024 14:32Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Xuân nhật hữu cảm kỳ 2
春日有感其二

Tác giả: Nguyễn Khuyến - 阮勸

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 06/02/2019 02:35

 

Nguyên tác

已分田園十六期,
沉思往事日增悲。
迂疏舊學生何補,
老病殘年死固宜。
風雨晦冥天眼閉,
菊松彫謝哲人萎。
出身幸免隨身紙,
若對先君尚有辭。

Phiên âm

Dĩ phận điền viên thập lục kỳ,
Trầm tư vãng sự nhật tăng bi.
Vu sơ cựu học sinh hà bổ,
Lão bệnh tàn niên tử cố nghi.
Phong vũ hối minh thiên nhãn bế[1],
Cúc tùng điêu tạ triết nhân nuy[2].
Xuất thân[3] hạnh miễn tuỳ thân chỉ[4],
Nhược đối tiên quân thượng hữu từ.

Dịch nghĩa

Đã yên phận ở nơi vườn ruộng mười sú năm rồi
Ngẫm nghĩ việc đã qua càng ngày càng thêm buồn
Lối học cũ viển vông sống có ích gì?
Tuổi già hay đau ốm chết đi cũng phải
Mưa gió mịt mù tựa như trời nhắm mắt
Cây tùng cây cúc héo rụng người hiền triết suy tàn
May mà xuất thân khoa mục được miễn đeo thẻ tuỳ thân
Có gặp ông cha ở chín suối còn có điều để mà thưa thốt

Bản dịch của Đỗ Đình Tuân

Mười sáu năm yên chỗ ruộng vườn
Chuyện qua nghĩ lại lại thêm buồn
Viển vông học cũ thành vô dụng
Già lão bệnh nhiều chết tốt hơn
Mưa gió mịt mù trời nhắm mắt
Người hiền vắng vẻ cảnh hoang tàn
Xuất thân khoa mục miễn đeo thẻ
Có gặp ông cha cũng đỡ phiền
Rút từ Quế Sơn thi tập (A.469).

[1] Ý nói đời loạn.
[2] Kinh lễ chép: Trước khi chết mấy ngày, Khổng Tử chống gậy, vừa đi vừa hát “Thái sơn kỳ đồi hồ? Lương mộc kỳ hoại hồ? Triết nhân kỳ nuy hồ?” (Núi Thái Sơn sẽ nghiêng chăng? Cây cao sẽ đổ chăng? Người hiền sẽ suy tàn chăng?).
[3] Lai lịch của từng người. Trong xã hôi cũ có nhiều hạng xuất thân, ví dụ khoa mục xuất thân (những người thi đỗ ra làm quan) nhưng hàng xuất thân (những người đi lính rồi có công được cất nhắc lên).
[4] Thời Pháp thuộc thực dân Pháp đánh thuế người Việt Nam theo đầu người, gọi là thuế sưu. Ai đóng thuế rồi chúng cấp cho một tấm thẻ, phải đeo luôn trong mình, gọi là thẻ tuỳ thân.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Khuyến » Xuân nhật hữu cảm kỳ 2