27/04/2024 05:36Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi Vanachi vào 17/05/2005 17:47
Nguyên tác
丈夫生不能披肝折檻，為世扶綱常。
逍遙四海，胡為乎此鄉。
回頭南望邈無極兮，天雲一色徒蒼蒼。
立功不成，學不就，少壯有幾辰兮，坐視百年身世驅陰陽。
撫掌狂歌問斯世，茫茫天地，安得知一知己兮，試來對酌佑予觴。
予觴擲向東溟水，東溟之水萬隊起狂瀾。
予觴擲向西山雨，西山之雨一陣何汪洋。
予觴擲向北風去，北風揚沙走石飛殊方。
予觴擲向南天霧，霧中有人開口一飲蘧然醉。
天地宇宙渾相忘，予不醉矣，予行予志。
男兒自古事桑蓬，何必窮愁泣枌梓。
Phiên âm
Trượng phu sinh bất năng phi can chiết hạm, vị thế phù cương thường.
Tiêu dao tứ hải, hồ vị hồ thử hương.
Hồi đầu nam vọng mạc vô cực hề, thiên vân nhất sắc đồ thương thương.
Lập công bất thành, học bất tựu, thiếu tráng hữu cơ thần hề, toạ thị bách niên thân thế khu âm dương.
Phủ chưởng cuồng ca vấn tư thế, mang mang thiên địa, an đắc tri nhất tri kỷ hề, thí lai đối chước hữu dư trường.
Dư trường trịch hướng đông minh thuỷ, đông minh chi thuỷ vạn đội khởi cuồng lan.
Dư trường trịch hướng tây sơn vũ, tây sơn chi vũ nhất trận hà uông dương.
Dư trường trịch hướng bắc phong khứ, bắc phong dương sa tẩu thạch phi thù phương.
Dư trường trịch hướng nam thiên vụ, vụ trung hữu nhân khai khẩu nhất ẩm cừ nhiên tuý.
Thiên địa vũ trụ hỗn tương vong, dư bất tuý hĩ, dư hành dư chí.
Nam nhi tự cổ sự tang bồng, hà tất cùng sầu khấp phần tử.Dịch nghĩa
Kẻ trượng phu sống mà không vạch gan, bẻ cột lo giềng mối cho đời
Rong chơi bốn biển, quê hương ở nơi đâu?
Quay đầu trông về nam, miệt mù vậy hỉ! Trời mây nối màu xanh ngắt
Lập công chẳng được, học không xong, trai trẻ có bao lâu, ngồi ngó trăm năm, thân đuổi cuộc sớm chiều.
Vỗ tay hát khùng, hỏi đời kia, đất trời mờ mịt vậy, một người tri kỷ tìm ở đâu, thử đến giúp ta rót chén rượu này
Ta quăng chén rượu đầy trộn nước biển đông, nước biển đông nổi cuộn vạn lớp sóng
Ta quăng chén rượu đầy vào mưa núi tây, mưa núi tây một trận sao lênh láng
Ta quăng chén rượu đầy đuổi theo gió bắc, gió bắc tung cát lăn đá bay nơi khác
Ta quăng chén rượu đầy vào mây mù trời nam, trong mây mù có người há miệng điềm nhiên say tràn
Trời đất dọc ngang đều mất hết, sao ta không say, chí ta thời ta làm
Từ xưa nam nhi đuổi theo tang bồng, cớ gì sùi sụt sầu cố hương.Bản dịch của Nguyễn Bá Trác
Trượng phu đã không hay xé gan bẻ cột phù cương thường,
Sao lại tiêu dao bốn bể, luân lạc tha hương?
Trời Nam nghìn dặm thẳm, non nước một màu sương.
Học không thành, công chẳng lập,
Trai trẻ bao lăm mà đầu bạc;
trăm năm thân thế bóng tà dương.
Vỗ gươm mà hát, nghiêng bầu mà hỏi: Trời đất mang mang, ai là tri kỷ ??
Lại đây cùng ta cạn một hồ trường.
Hồ trường! Hồ trường! Ta biết rót về đâu?
Rót về Đông phương, nước bể Đông chảy xiết, sinh cuồng-lạn.
Rót về Tây phương, mưa Tây-Sơn từng trận chứa chan;
Rót về Bắc phương, ngọn bắc phong vi vút, đá chạy cát dương.
Rót về Nam phương, trời Nam mù mịt, có người quá chén như điên như cuồng.
Nào ai tỉnh, nào ai say?
Chí ta ta biết, lòng ta ta hay.
Nam nhi sự nghiệp ở hồ thỉ, hà tất cùng sầu đốí cỏ cây!
Bản chữ Hán do Nguyễn Bá Trác đăng trên Nam Phong tạp chí, do Phạm Hoàng Quân cung cấp cùng bản dịch nghĩa trên báo Tuổi trẻ.
Bản dịch của Nguyễn Bá Trác do Lãng Nhân Phùng Tất Đắc ghi lại.