19/04/2024 22:37Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vodanhthi vào 17/10/2009 17:48
Nguyên tác
環郭無端霧氣侵，
隔年琴劍此重臨。
更新桃縣三春色，
依舊冰壺一片心。
共道錯槃需利器，
那知枳棘遠靈禽。
黃花已老梅偏瘦，
相送江城思不禁。
Phiên âm
Hoàn quách vô đoan vụ khí xâm,
Cách niên cầm kiếm thử trùng lâm.
Canh tân đào huyện tam xuân sắc,
Y cựu băng hồ nhất phiến tâm.
Cộng đạo thác bàn nhu lợi khí[1],
Na tri chỉ cức viễn linh cầm.
Hoàng hoa dĩ lão mai thiên sấu,
Tương tống giang thành tứ bất câm.Dịch nghĩa
Xung quanh thành quách chợt bốc lên hơi sương mù mịt,
Năm tháng đổi thay, khách gươm đàn đôi lần đến cố đô Bắc Thành.
Đào ba tháng xuân luôn đổi mới khoe sắc đẹp,
Lòng người vẫn như xưa, trong trẻo như bầu băng tuyết.
Nước gặp khó như đường đầy chông gai, cần nhân tài như dao sắc để chặt phá,
Loài vật tinh khôn ở xa sao biết hết những dối trá lừa gạt?
Hoa cúc đã vàng nhưng cành mai còn gầy cần vun tưới chờ xuân,
Ở giang thành tiễn đưa nhau, được tự do bộc bạch tấm lòng.Bản dịch của Trần Bá Chí
Thành quách mênh mang tỏa khí mù,
Gươm đàn theo nghiệp đến thành đô.
Ba xuân đào nở còn khoe sắc,
Một tấm lòng son chẳng quẹn ô.
Người giỏi nước cần khi khốn khó,
Chim xa đâu biết hết mưu mô.
Hoa vàng rã cánh mai còn yếu,
Tạm biệt lòng thành nói tự do.
Hoàng Văn Khải đây là Hoàng Cao Khải (1850-1933) quê làng Đông Thái huyện Đức Thọ tỉnh Hà Tĩnh. Đậu Cử nhân thời Tự Đức, sơ bổ Tri huyện Thọ Xương Hà Nội, thăng Án sát Lạng Sơn, Tuần phủ Hưng Yên, Quyền tổng đốc Hải Dương. Thời kỳ Cần vương chống Pháp, Khải có công dẹp Cần vương nên Pháp và Nam triều thăng Khải lên chức Khâm sai Kinh lược Bắc kỳ. Từ năm 1897 Khải vào Huế làm Thượng thư bộ Binh để điều quân dẹp nốt Cần vương. Từ đó Khải thực sự trở thành tay sai Pháp đàn áp phong trào Cần Vương yêu nước.
Bản phiên âm và chú thích của PGS.TS sử học Trần Bá Chí, bản dịch nghĩa của NXB Hải Phòng.
[1] Ý nói vận nước khó khăn như đường lắm chông gai, phải có dụng cụ sắc bén mới chặt phá được. Chữ “thác bàn” do cụm từ “bàn căn thác tiết” mà ra. Chữ “lợi khí” do câu “anh tài như lợi khí”.