25/04/2024 05:43Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thể loại khác (ngoài thơ); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Tam Quốc
Đăng bởi Vanachi vào 22/11/2019 03:53
Nguyên tác
臣密言：臣以險釁，夙遭閔凶。生孩六月，慈父見背。行年四歲，舅奪母志。祖母劉愍臣孤弱，躬親撫養。臣少多疾病九歲不行；零丁孤苦，至於成立。既無叔伯，終鮮兄弟；門衰祚薄，晚有兒息。外無期功彊近之親，內無應門五尺之僮；煢煢獨立，形影相弔。而劉夙嬰疾病，常在床蓐；臣侍湯藥，未曾廢離。
逮奉聖朝，沐浴清化。前太守臣逵，察臣孝廉；後刺史臣榮，舉臣秀才；臣以供養無主，辭不赴命。詔書特下，拜臣郎中；尋蒙國恩，除臣洗馬。猥以微賤，當侍東宮，非臣隕首，所能上報。臣具以表聞，辭不就職。詔書切峻，責臣逋慢。郡縣逼迫，催臣上道；州司臨門，急於星火。臣欲奉詔奔馳，則劉病日篤；欲告訴不許；臣之進退，實為狼狽。
伏惟聖朝以孝治天下，凡在故老，猶蒙矜育；況臣孤苦，特為尤甚。且臣少事偽朝，歷職郎署，本圖宦達，不矜名節。今臣亡國賤俘，至微至陋，過蒙拔擢，寵命優渥；豈敢盤桓，有所希冀！但以劉日薄西山，氣息奄奄，人命危淺，朝不慮夕。臣無祖母，無以至今日；祖母無臣，無以終餘年。母孫二人，更相為命；是以區區，不能廢遠。
臣密今年四十有四，祖母劉今年九十有六，是臣盡節於陛下之日長，報養劉之日短也。烏鳥私情，願乞終養！臣之辛苦，非獨蜀之人士，及二州牧伯，所見明知；皇天后土，實所共鑒。願陛下矜愍愚誠，聽臣微志；庶劉僥倖，保卒餘年。臣生當隕首，死當結草。臣不勝犬馬怖懼之情，謹拜表以聞。
Phiên âm
Thần mật ngôn: Thần dĩ hiểm hấn, túc tao mẫn hung. Sinh hài lục nguyệt, từ phụ kiến bối. Hành niên tứ tuế, cữu đoạt mẫu chí. Tổ mẫu Lưu mẫn thần cô nhược, cung thân phủ dưỡng. Thần thiếu đa tật bệnh cửu tuế bất hành; linh đinh cô khổ, chí ư thành lập. Ký vô thúc bá, chung tiên huynh đệ; môn suy tộ bạc, vãn hữu nhi tức. Ngoại vô kỳ công cường cận chi thân, nội vô ưng môn ngũ xích chi đồng; quỳnh quỳnh độc lập, hình ảnh tương điếu. Nhi lưu túc anh tật bệnh, thường tại sàng nhục; thần thị thang dược, vị tằng phế ly.
Đãi phụng thánh triều, mộc dục thanh hoá. Tiền Thái thú thần Quỳ, sát thần Hiếu liêm; hậu Thứ sử thần Vinh, cử thần Tú tài; thần dĩ cung dưỡng vô chủ, từ bất phó mệnh. Chiếu thư đặc há, bái thần Lang trung; tầm mông quốc ân, trừ thần Tẩy mã. Ổi dĩ vi tiện, đương thị Đông cung, phi thần vẫn thủ, sở năng thướng báo. Thần cụ dĩ biểu văn, từ bất tựu chức. Chiếu thư thiết tuấn, trách thần bô mạn. Quận huyện bức bách, thôi thần thướng đạo; châu ty lâm môn, cấp ư tinh hoả. Thần dục phụng chiếu bôn trì, tắc lưu bệnh nhật đốc; dục cáo tố bất hứa; thần chi tiến thoái, thực vi lang bái.
Phục duy thánh triều dĩ hiếu trị thiên hạ, phàm tại cố lão, do mông căng dục; huống thần cô khổ, đặc vi vưu thậm. Thả thần thiếu sự nguỵ triều, lịch chức Lang thự, bản đồ hoạn đạt, bất căng danh tiết. Kim thần vong quốc tiện phu, chí vi chí lậu, quá mông bạt trạc, sủng mệnh ưu ác; khởi cảm bàn hoàn, hữu sở hy ký! Đãn dĩ lưu nhật bạc tây sơn, khí tức yểm yểm, nhân mệnh nguy thiển, triêu bất lự tịch. Thần vô tổ mẫu, vô dĩ chí kim nhật; tổ mẫu vô thần, vô dĩ chung dư niên. Mẫu tôn nhị nhân, cánh tương vi mệnh; thị dĩ khu khu, bất năng phế viễn.
Thần mật kim niên tứ thập hữu tứ, tổ mẫu Lưu kim niên cửu thập hữu lục, thị thần tận tiết ư bệ hạ chi nhật trường, báo dưỡng lưu chi nhật đoản dã. Ô điểu tư tình, nguyện khất chung dưỡng! Thần chi tân khổ, phi độc Thục chi nhân sĩ, cập nhị châu mục bá, sở kiến minh tri; hoàng thiên hậu thổ, thực sở cộng giám. Nguyện bệ hạ căng mẫn ngu thành, thính thần vi chí; thứ lưu nghiêu hãnh, bảo tốt dư niên. Thần sinh đương vẫn thủ, tử đương kết thảo. Thần bất thắng khuyển mã phố cụ chi tình, cẩn bái biểu dĩ văn.Bản dịch của Bùi Thông
Thần vốn gian nan hoạn nạn, sớm gặp cảnh hung tang, hài nhi sinh được sáu tháng, cha hiền đã lìa đời, lại trải bốn năm, người cậu bức mẫu thân cải giá. Tổ mẫu là Lưu thị, thương thần nhỏ tuổi mồ côi, tự mình vỗ về nuôi dưỡng. Thần lúc nhỏ nhiều bệnh tật, chín tuổi chưa đi được, lênh đênh cô khổ không chốn tựa nương, đến lúc thành người, đã không còn chú bác, lại chẳng có anh em, vận nhà suy bạc, muộn đường con nối. Ngoài không có người thân thích huyết thống, trong không có đứa nhỏ cao năm thước đợi cửa, một mình cô quạnh, chỉ có hình và bóng hỏi nhau thôi. Mà tổ mẫu sớm bị bệnh tật chằng trói, thường nằm giường nệm, thần hầu hạ thuốc thang, chưa từng một lúc xa lìa.
Đến khi thần cung phụng thánh triều, tắm gội giáo hoá trong sạch, lúc trước Thái thú của thần là Quỳ xét thần làm Hiếu liêm, về sau Thứ sử của thần là Vinh đề cử thần làm Tú tài, thần vì không có ai hầu hạ tổ mẫu, đã từ chối không vâng theo mệnh triệu. Chiếu thư đặc biệt ban xuống, bái thần làm Lang trung, không lâu lại nhận quốc ân, phong thần làm Tẩy mã. Thần vốn ti tiện thấp hèn, mà đảm đương chức vụ hầu hạ Đông cung, đấy là việc mà không phải thần vứt bỏ tấm thân mình là có thể báo đền hoàng thượng. Thần bèn soạn biểu văn, từ chối không tới nhận chức. Chiếu thư rất nghiêm khắc, trách thần lười láo bất kính, quận huyện bức bách, thúc giục thần lên đường, quan châu đến nhà, gấp như sao xẹt. Thần muốn phụng chiếu ruổi rong, thì bệnh của tổ mẫu ngày một nặng, tạm phải theo tình riêng, giãi bày lên là không thể y lời, cái lẽ tiến thoái của thần, thật là khốn khổ.
Thần cúi nghĩ thánh triều lấy đức hiếu để trị thiên hạ, hết thảy người già lão, còn được xót thương, huống chi thần cô độc khốn khổ, lại càng đặc biệt. Vả lại thần lúc trẻ đã thờ cái nước tiếm nguỵ, từng giữ chức Lang thự, vốn chỉ mong đường sĩ đồ hanh thông, chẳng khoa trương danh tiết. Nay thần là kẻ vong quốc bị bắt hàng, cực kỳ nhỏ bé thấp hèn, nhận cái ân được đề bạt cất nhắc, gia ân đãi ngộ quá hậu, há dám quanh co, còn mong mỏi gì đâu? Chỉ vì tổ mẫu như mặt trời xế non tây, hơi thở yếu tàn, sinh mệnh hiểm nguy, sớm chẳng chắc chiều. Thần không có tổ mẫu, không sống được đến bây giờ, tổ mẫu không có thần, cũng không sống trọn tuổi thừa, bà cháu hai người, nương nhau vì số mệnh, thế nên thần khư khư một lòng chẳng dám đi xa.
Thần năm nay bốn mươi bốn tuổi, tổ mẫu Lưu thị năm nay chín mươi sáu tuổi, thế là ngày thần tận trung với bệ hạ còn dài, mà ngày báo ơn dưỡng dục với tổ mẫu thì rất ngắn. Cái tình loài quạ bú mớm lẫn nhau, thần nguyện xin được phụng dưỡng trọn đời. Nỗi cay đắng khốn khổ của thần, không chỉ có nhân sĩ đất Thục cùng hai vị châu mục bá được biết rõ, có hoàng thiên hậu thổ, thực cùng chứng giám cho điều đó. Mong bệ hạ xót thương cái thành ý ngu muội, thuận theo chí nguyện của thần, tổ mẫu ngõ hầu còn được may mắn, giữ trọn tuổi thừa. Thần sống phải gan óc lầy đất, chết phải kết cỏ ngậm vành, cái tình của thần sợ rằng chẳng hơn được loài khuyển mã!
Bản dịch trong Tam quốc chí do Bùi Thông dịch, Phạm Thành Long hiệu đính.