25/04/2024 14:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi hongha83 vào 07/10/2012 09:41
Nguyên tác
獨繞虛齋徑，
常持小斧柯。
幽陰成頗雜，
惡木剪還多。
枸杞因吾有，
雞棲奈汝何。
方知不材者，
生長漫婆娑。
Phiên âm
Độc nhiễu hư trai kính,
Thường trì tiểu phủ kha.
U âm thành pha tạp,
Ác mộc tiễn hoàn đa.
Cẩu kỷ nhân ngô hữu,
Kê thê[1] nại nhữ hà.
Phương tri bất tài giả,
Sinh trưởng mạn bà sa.Dịch nghĩa
Chỉ có nó trên con đường quanh phòng trống,
Thường cầm dao dài chặt cành nhỏ.
Nơi tối tăm cứ dần thành um tùm,
Cây xấu chặt rồi lại mọc dữ.
Vì ta có sẵn cây cẩu kỷ,
Nên gà tới đậu biết làm sao.
Thế mới rõ cái thứ bất tài,
Lại chóng lớn tốt bề bề.Bản dịch của Phan Ngọc
Mày làm chật đường lối
Ta cầm búa ở tay
Chen chúc đường rậm tối
Cây hoang chặt bỏ ngay
Cây cần ta phải giữ
Gà qué cần đến mày
Mới hay thứ vô dụng
Sao mà sống tràn đầy?
Bài này làm năm 761 khi Đỗ Phủ ở tại Thành Đô. Tác giả dùng những loại cây ác để chỉ người, muốn nói đến những người ác đương thời như Trình Nguyên Chấn 程元振, Lý Phụ Quốc 李輔國, Ngư Triều Ân 魚朝恩 là 3 hoạn quan chuyên xu nịnh sàm tấu giết hại trung thần, trước đó có Lý Lâm Phủ 李林甫 và Dương Quốc Trung 楊國忠.
Lý Lâm Phủ đã sàm tấu giết nhiều người tài như: Hoàng Phủ Duy Minh 皇甫唯明 (Lũng Hữu Tiết độ sứ), Vi Kiên 韋堅 (Tấn Vân thái thú), Lý Thích Chi 李適之 (Thái tử thiếu bảo), Dương Thận Căng 楊慎矜 (Hộ bộ thị lang), Trương Vương Tuyên 張王宣 (Thái phủ thiếu khanh), Liễu Trách Lực 柳責力 (Kiêu vệ binh tào), Đỗ Hữu Lân 杜有鄰 (Tán thiện đại phu), Lý Ung 李邕 (Bắc Hải thái thú). Những gia đình bị giết chết hơn cả trăm, hình phạt tru di tam tộc. Những kẻ xu nịnh đó là những loại ác thụ, cần phải chặt bỏ, nhưng chặt xong chúng mọc lên nhiều hơn trước.
[1] Tên một loại cây, dùng làm thuốc.