25/04/2024 18:53Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 24/05/2015 18:21
Nguyên tác
洪波忽爭道，
岸轉異江湖。
鄂渚分雲樹，
衡山引舳艫。
翠牙穿裛蔣，
碧節上寒蒲。
病渴身何去，
春生力更無。
壤童犁雨雪，
漁屋架泥塗。
欹側風帆滿，
微冥水驛孤。
悠悠回赤壁，
浩浩略蒼梧。
帝子留遺恨，
曹公屈壯圖。
聖朝光禦極，
殘孽駐艱虞。
才淑隨廝養，
名賢隱鍛爐。
邵平元入漢，
張翰後歸吳。
莫怪啼痕數，
危檣逐夜烏。
Phiên âm
Hồng ba hốt tranh đạo,
Ngạn chuyển dị giang hồ.
Ngạc chử[1] phân vân thụ,
Hành sơn dẫn trục lô.
Thuý nha xuyên ấp tưởng,
Bích tiết thượng hàn bồ.
Bệnh khát thân hà khứ,
Xuân sinh lực cánh vô.
Nhưỡng đồng lê vũ tuyết,
Ngư ốc giá nê đồ.
Y trắc phong phàm mãn,
Vi minh thuỷ dịch cô.
Du du hồi Xích Bích,
Hạo hạo lược Thương Ngô.
Đế tử[2] lưu di hận,
Tào công[3] khuất tráng đồ.
Thánh triều quang ngự cực,
Tàn nghiệt trú gian ngu.
Tài thục tuỳ tư dưỡng,
Danh hiền ẩn đoán lô.
Thiệu Bình[4] nguyên nhập Hán,
Trương Hàn[5] hậu quy Ngô.
Mạc quái đề ngân sổ,
Nguy tường trục dạ ô.Dịch nghĩa
Sóng lớn bỗng tranh đường,
Tuỳ theo sông hay hồ mà bờ đổi hình khác.
Nơi bến Ngạc mây chia cách với cây,
Núi Hành làm mốc ngắm cho thuyền bè.
Mầm biếc nhô lên khỏi cụm nấm,
Ngó xanh nhú lên khỏi khóm cỏ bồ lạnh.
Mắc bệnh tiểu đường, cái thân này biết đi đâu,
Mùa xuân tới mà mình không có sức.
Người làm ruộng cày dưới mưa tuyết,
Nhà sàn của dân chài ở trên bùn lầy.
Ngả nghiêng cánh buồm no gió,
Mờ ảo quán trọ bên sông vắng.
Sườn Xích Bích quanh co vời vợi,
Bãi Thương Ngô với vẻ bát ngát.
Con nhà vua còn để lại mối hận,
Ông họ Tào phải dẹp bỏ mưu đồ có từ thời trẻ.
Thời đại anh minh có nhà vua trên cao chói lọi,
Tàn dư của bọn phản nghịch đang ở vào tình trạng lo lắng.
Có tài thực thì được ban cho kẻ phục dịch,
Mang danh hiệu người hiền thì ẩn nơi lò luyện.
Thiệu Bình nói cho cùng về với Hán,
Trương Hàn cuối cùng cũng trở lại Ngô.
Không lạ gì khi có vài lần nức nở,
Cứ theo con quạ gắn trên cột cao kia mà đi trong đêm.Bản dịch của Phạm Doanh
Sóng lớn bỗng dành đường,
Sông hồ khác, bờ đổi.
Bến Ngạc chia mây cây,
Núi Hành hướng thuyền chuỗi.
Bè súng mầm non đâm,
Đám bồ nhánh biếc nổi.
Tiểu đường, thân bỏ sao,
Xuân về sức rã rợi.
Nhà chài bùn lầy nằm,
Nông phu mưa tuyết sới.
Buồm gió lộng ngả nghiêng,
Trạm sông vắng mông muội.
Thương Ngô đi bâng khuâng,
Xích Bích về bối rối.
Con Chúa, mối hận ôm,
Lão Tào, chí lớn lụi.
Khốn khó, giặc tàn lo,
Thời bình ngôi vua chói.
Núp lò luyện, kè hiền,
Theo người sai, bậc giỏi.
Thiệu Bình, Hán trước vào,
Trương Hàn, Ngô sau tới.
Chớ lạ, khóc vài lần,
Cột cao theo quạ tối.
(Năm 769)
Hồ Động Đình ở phía bắc tỉnh Hồ Nam, phía nam sông Trường Giang, có bốn con sông chảy vào là: Tương 湘, Tư 資, Nguyên 沅, Lễ 澧 thuộc các cửa Tùng Tư, Thái Bình, Ngẫu Trì, Điều Huyền, thông với sông Trường Giang tại thành Nhạc Dương. Hồ như một cái túi giúp điều hoà lượng nước sông Trường Giang.
[1] Tương truyền nay thuộc Vũ Xương, Hồ Bắc, nơi núi Hoàng Hạc. Đời Tuỳ lập ra Ngạc Châu, bình dân cứ theo đó mà gọi.
[2] Chỉ Ngu Thuấn 虞舜, là hiệu của vua Thuấn. Vua họ Diêu 姚, tên Trùng Hoa 重華. Vì dựng nước ở đất Ngu 虞 nên mới mang tên Ngu Thuấn 虞舜, hay họ Hữu Ngu 有虞. Tính hiếu thảo, vua Nghiêu 堯 tin dùng, cho tạm quyền trong ba mươi năm, sau đó được thụ thiện ngôi thiên tử, đóng đô ở Bồ Bản (nay là huyện Vĩnh Tế, tỉnh Sơn Tây). Ở ngôi bốn mươi tám năm, khi đi tuần du phương nam, chết ở cánh đồng Thương Ngô. Truyền ngôi cho ông Vũ 禹.
[3] Chỉ Tào Tháo 曹操 vào cuối đời Hán, chức vị lên tới Tam công 三公, nên người đời gọi ông là Tào công.
[4] Người Dương Châu đời Tần. Ông được phong là Đông Lăng hầu. Khi Tần bị diệt, ông lui về Thanh Môn trồng dưa kiếm sống. Người đời sau dùng hình ảnh ông để chỉ cuộc sống điềm đạm, không bon chen.
[5] Tự Quý Ưng 季鷹, người Ngô Quận đời Tấn, có tài văn, không ưa bị ràng buộc vì chức vụ, tự nhận là Giang Đông bộ binh vì muốn theo gương Nguyễn Tịch 阮籍. Tề Vương Hĩnh 齊王冏 vời ông làm đại tư mã, nhưng biết Tề Vương Hĩnh sắp bị bại, nhân mùa thu tới, nghe gió thu mà nhớ quê hương tại vùng Ngô có rau muống, canh rau thuần, gỏi cá lư nên cáo quan về.