16/04/2024 11:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 27/10/2005 18:28
Nguyên tác
人生不相見，
動如參與商。
今夕復何夕，
共此燈燭光。
少壯能幾時，
鬢髮各已蒼。
訪舊半為鬼，
驚呼熱中腸。
焉知二十載，
重上君子堂。
昔別君未婚，
兒女忽成行。
怡然敬父執，
問我來何方。
問答乃未已，
驅兒羅酒漿。
夜雨剪春韭，
新炊間黃粱。
主稱會面難，
一舉累十觴。
十觴亦不醉，
感子故意長。
明日隔山岳，
世事兩茫茫。
Phiên âm
Nhân sinh bất tương kiến,
Động như Sâm dữ Thương[1].
Kim tịch phục hà tịch,
Cộng thử đăng chúc quang.
Thiếu tráng năng kỷ thì,
Mấn phát các dĩ thương.
Phỏng cựu bán vi quỷ,
Kinh hô nhiệt trung trường.
Yên tri nhị thập tải,
Trùng thướng quân tử đường.
Tích biệt quân vị hôn,
Nhi nữ hốt thành hàng.
Di nhiên kính phụ chấp,
Vấn ngã lai hà phương.
Vấn đáp nãi vị dĩ,
Khu nhi la tửu tương.
Dạ vũ tiễn xuân cửu[2],
Tân xuy gián hoàng lương.
Chủ xưng hội diện nan,
Nhất cử luỹ thập trường.
Thập trường diệc bất tuý,
Cảm tử cố ý trường.
Minh nhật cách sơn nhạc,
Thế sự lưỡng mang mang.Dịch nghĩa
Đời con người thường không gặp nhau
Như là hai sao Sâm và Thương
Đêm nay cũng trở lại như đêm nào
Cùng chung dưới một ánh đèn
Thời trẻ được bao nhiêu lâu nhĩ
Hai ta tóc tai đều đã bạc
Hỏi thăm bạn bè hồi xưa, một nửa đã qua đời
Ta kinh hô lòng nóng sôi
Có biết đâu hai mươi năm sau
Lại trở về nhà thăm bạn
Xưa lúc từ biệt bạn còn chưa có gia thất
Bây giờ con cái bỗng nhiên hàng hàng ra chào
Niềm nỡ kính cẩn mời bạn của cha
Hỏi thăm ở nơi nào lại
Hai bên vừa hỏi vừa trả lời một hồi
Mấy đứa nhỏ đã đem rượu bày ra
Trong mưa đêm đi hái rau hẹ mùa xuân
Cơm vừa mới thổi có lẫn kê vàng
Chủ nhân nói khó mà có dịp gặp được nhau
Phải uống một hơi mười chén rượu
Mười chén rượu uống nào đã say
Chỉ cảm động (mà say) tấm lòng của bằng hữu
Ngày mai rồi sẽ núi non xa cách
Việc đời cả hai bên đều man mác không biết về đâuBản dịch của Trần Trọng San
Ở đời không gặp gỡ
Như cách vời Sâm Thương
Đêm nay giống đêm nào
Chung ánh nến canh trường
Được bao lâu khỏe mạnh
Mái tóc đều pha sương
Bạn xưa chết quá nửa
Lòng kinh sợ bàng hoàng
Ngờ dâu hai mươi năm
Lại lên nhà quân tử
Xưa bạn chưa có vợ
Nay con cái đầy đàn
Mừng vui chào lạy bác
Hỏi tôi từ đâu sang
Hỏi đáp còn chưa dứt
Mâm rượu đã sẵn sàng
Rau xuân hái mưa tối
Cơm thổi lẫn kê vàng
Chủ than khó gặp mặt
Mười chén cạn một hơi
Mười chén cũng không say
Cảm động tình xưa cũ
Mai núi sông cách trở
Cùng man mác việc đời
(Năm 759)
Vệ Bát xử sĩ tức Vệ Tân. Đỗ Phủ cùng Lý Bạch, Cao Thích, Vệ Tân kết bạn. Vệ Tân là người con thứ tám trong gia đình, ở ẩn không ra làm quan. Vệ Tân trẻ tuổi hơn cả thường được gọi là tiểu hữu. Xử sĩ tức là ẩn sĩ.
[1] Tên hai vì sao trong nhị thập bát tú, ta thường gọi lầm là sao Hôm và sao Mai, nhưng thật ra là Kim tinh, thấy buổi sáng thì gọi là sao Mai, buổi tối thì gọi là sao Hôm. Thật ra, hai sao Sâm và Thường là hai chùm hằng tinh. Sách "Tả truyện" chép: Đời Thượng Cổ, vua Cao Tân thị có hai người con tên là Át Bá và Thực Trầm thường hay đánh nhau. Vua đày Át Bá ra Thương Khâu, làm chủ sao Thần (chùm sao Antarès), tức là ba sao Tâm, bởi vậy người ta thường bảo sao Thần là sao Thương; vua lại đày Thực Trầm ra ở Đại Hạ chủ sao Sâm (chùm sao Orion). Khi sao Sâm lặn về phía tây thì sao Thương mới mọc lên ở phương Đông không bao giờ cùng trông thấy hai sao ấy ở chung một vòm trời. Người ta còn gọi hai anh em không hoà thuận hay xa cách nhau là Sâm Thương.
[2] Tên rau, mùa xuân mọc rất tươi ngon.