21/04/2024 00:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 23/10/2008 10:59
Nguyên tác
河清不可恃，
人壽不可延。
順風激靡草，
富貴者稱賢。
文籍雖滿腹，
不如一囊錢。
伊優北堂上，
抗臟倚門邊。
Phiên âm
Hà thanh bất khả thị,
Nhân thọ bất khả diên[1].
Thuận phong khích mỹ thảo,
Phú quý giả xưng hiền.
Văn tịch tuy mãn phúc,
Bất như nhất nang tiền.
Y ưu[2] bắc đường[3] thượng,
Kháng tạng[4] ỷ môn biên[5].Dịch nghĩa
Không thể đợi được đến khi sông Hoàng Hà trở nên trong,
Đời người không thể làm cho dài thêm được.
Cỏ nổi lên theo gió thổi,
Kẻ giàu sang xưng là tài hiền.
Văn chương tuy đầy một bụng,
Nhưng không bằng một túi tiền.
Những lời nịnh nọt nơi nhà quan lại,
Người chính trực thì vẫn chờ tựa ở bên cửa.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Hoàng Hà trong khó đợi,
Người thọ có bao nhiêu.
Cỏ bờ theo gió dậy,
Kẻ phú giả xưng hiền.
Văn chương tuy đầy bụng,
Chẳng như một túi tiền.
Nhà lớn đầy xiểm nịnh,
Chính trực tựa cửa bên.
Kết cấu của phú gồm 3 phần: tự văn (lời tự), chính văn (bài chính) và loạn từ (lời ca), nhưng ở "Thích thế tật tà phú" 刺世疾邪賦, tác giả biến phần loạn từ thành "Tần khách thi" và "Lỗ sinh ca", là hai bài được trích dịch ở đây.
[1] Hai câu này xuất xứ từ Tả truyện: Hầu hà chi thanh, nhân thọ kỷ hà? 候河之清，人壽幾何？ (Khi nào sông Hoàng Hà trong, đời người thọ có là bao?). Cổ nhân tương truyền sông Hoàng Hà một ngàn năm mới trong một lần, mỗi lần cục diện chính trị sẽ trong sạch lại. Hai câu này ý nói đời người ngắn ngủi, không có cách nào đợi đến khi thời loạn qua đi.
[2] Lời nói nịnh nọt.
[3] Chỉ nơi ở của người chức trọng.
[4] Người cao thượng chính trực, còn chép là 骯臟.
[5] Nghĩa đen là dựa bên cửa, ý nói bị gạt ra ngoài.