25/04/2024 20:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 28/04/2016 04:01
Nguyên tác
浮草何時化，
西風入夜飛。
往來空自照，
漂泊更誰依。
月暗長門殿，
霜寒織女機。
愁人多不寐，
到此更流輝。
Phiên âm
Phù thảo hà thời hoá,
Tây phong nhập dạ phi.
Vãng lai không tự chiếu,
Phiêu bạc cánh thuỳ y.
Nguyệt ám Trường Môn điện[1],
Sương hàn Chức Nữ[2] ky.
Sầu nhân đa bất mị,
Đáo thử cánh lưu huy.Dịch nghĩa
Hoá ra khi nào từ đám cỏ nát?
Theo gió tây bay vào trong đêm
Bay đi bay lại trên không, tự soi sáng
Phiêu bạc đó đây, biết nhờ cậy ai?
Khi trăng lu, nương trong điện Trường Môn
Lúc sương lạnh, bên thoi dệt Chức Nữ
Người buồn phần nhiều không ngủ được
Tới đây bèn được soi sángBản dịch của Nguyễn Phước Hậu
Cỏ hoá lúc nào đây?
Bay vào đêm gió tây.
Trên không tới lui sáng,
Phiêu bạc há nhờ ai?
Điện Trường môn trăng ám.
Thoi Chức nữ sương dày,
Người buồn thường không ngủ,
Đem ánh sáng nơi này.
[1] Cung Trường Môn do Hán Cao Tổ Lưu Bang xây năm 200 tr.CN, sau đổi tên Trường Tín rồi Trường Lạc. Đây là nơi ở của các cung phi thất sủng trong đó có nàng Ban tiệp dư. Ban tiệp dư lúc đầu rất được Hán Thành Đế sủng ái, nhưng sau khi chị em Triệu Phi Yến và Triệu Hiệp Đức vào cung, nàng bị bỏ rơi bèn lui về ở đây. Trước đó đời Hán Võ Đế, Trần A Kiều là chánh cung rất được sủng hạnh. Nhưng sau có Vệ Tử Phu vào cung, Hán Võ Đế hết thương yêu Trần A Kiều, nàng cũng bị đưa về ở cung Trường Môn. Sau Trần A Kiều nhờ Tư Mã Tương Như làm bài Trường Môn phú diễn tả nỗi lòng nhớ vua của bà, dâng lên Hán Võ Đế mong chuyển hồi tâm ý, nhưng Hán Đế chỉ cảm động thôi chứ không trở lại với bà nữa.
[2] Theo thần thoại chép trong Kinh Sở tuế thời ký 荊楚歲時記 thì Chức Nữ là cháu trời, siêng năng canh cửi. Trời thương nàng ở một mình bèn đem gả cho Khiên Ngưu làm nghề chăn trâu. Hai vợ chồng quá âu yếm nhau làm xao lãng công việc. Trời giận đem đày mỗi người ở một bên sông Ngân Hà, hàng năm chỉ cho phép hai vợ chồng qua sông gặp nhau một lần vào đêm mồng bảy tháng bảy âm lịch. Vợ chồng gặp nhau than khóc về cảnh ly biệt. Nước mắt rơi xuống trần gian thành mưa, tục gọi là "mưa Ngâu", "tiết Ngâu". Chức Nữ và Khiên Ngưu cũng là tên hai ngôi sao ở phía đông và phía tây sông Ngân Hà.