19/04/2024 03:15Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 14/03/2015 21:45
Nguyên tác
歲雲暮矣多北風,
瀟湘洞庭白雪中。
漁父天寒網罟凍,
莫徭射雁鳴桑弓。
去年米貴闕軍食,
今年米賤大傷農。
高馬達官厭酒肉,
此輩杼軸茅茨空。
楚人重魚不重鳥,
汝休枉殺南飛鴻。
況聞處處鬻男女,
割慈忍愛還租庸。
往日用錢捉私鑄,
今許鉛錫和青銅。
刻泥為之最易得,
好惡不合長相蒙。
萬國城頭吹畫角,
此曲哀怨何時終。
Phiên âm
Tuế vân mộ hĩ đa bắc phong,
Tiêu Tương, Động Đình, bạch tuyết trung.
Ngư phụ thiên hàn võng cổ đống,
Mạc dao xạ nhạn minh tang cung.
Khứ niên mễ quý khuyết quân thực,
Kim niên mễ tiện đại thương nông[1].
Cao mã đạt quan yêm tửu nhục,
Thử bối trữ trục mao tì không[2].
Sở nhân trọng ngư bất trọng điểu,
Nhữ hưu uổng sát nam phi hồng.
Huống văn xứ xứ chúc nam nữ,
Cát từ nhẫn ái hoàn tô dung.
Vãng nhật dụng tiền tróc tư chú,
Kim hứa diên tích[3] hoà thanh đồng.
Khắc nê vi chi tối dị đắc,
Hiếu ố bất hợp trường tương mông.
Vạn quốc thành đầu xuy hoạ giác,
Thử khúc ai oán hà thì chung.Dịch nghĩa
Đã đến cuối năm rồi, sao gió bắc quá nhiều,
Cả hai vùng Tiêu Tương lẫn Động Đình, tuyết rơi trắng xoá.
Vì trời lạnh nên lưới của dân chài đông cứng,
Nhưng dân ít người kia vẫn lấy cung dâu bắn chim nhạn.
Năm ngoái gạo khan hiếm nên binh sĩ thiếu lương ăn,
Năm nay giá gạo rẻ thì nhà nông lại chết đói.
Các quan lớn đi xe sang thì rượu thịt ê hề,
Còn cái bọn có thoi dệt với khung cửi thì không có một sợi cỏ.
Người Sở quý cá chứ không quí chim,
Bọn bay nên ngưng giết bừa chim hồng đang bay về miền nam.
Huống chi nghe nói nơi nơi dân chúng đem bán con cái,
Phải dứt bỏ lòng thương con để lấy tiền nộp tô thuế.
Trước dùng tiền đem nấu chảy để chế ra các đồ dùng trong nhà,
Nên giờ kim loại bán ngoài thị trường gồm đồng trộn với thiếc.
Nếu mềm nhũn như bùn thì dễ trộn với nhau,
Yêu và ghét không thể hợp được nên cứ cành cựa như thế.
Khắp nơi, tiếng tù và nơi trạm canh trên thành cứ thổi hoài,
Cái khúc buồn nản này đến bao giờ thì ngưng đây?Bản dịch của Khương Hữu Dụng
Năm đã tàn rồi, gió bấc lồng,
Tiêu Tương, Động Đình tuyết trắng bông.
Trời lạnh dân chài tay lưới cóng,
Mạc dao bắn nhạn bật dây cung.
Năm trên gạo kém thiếu lương lính,
Năm nay gạo rẻ tội nhà nông.
Quan lớn trong triều ngấy rượu thịt,
Bọn dân mảnh vải tấm tranh không.
Người Sở ghét chim, ưa thích cá,
Hồng về nam, chớ giết toi hồng.
Huống nghe chốn chốn bán con cái,
Vì thuế vì tô cắt khúc lòng.
Trước đây bắt kẻ đúc tiền lậu,
Giờ cho chì kẽm pha trộn đồng.
Khuôn đất làm ra rất dễ được,
Tốt xấu đừng cho đánh lộn sòng.
Khắp nước đầu thành vang tiếng ốc,
Tiếng kêu ai oán thuở nào xong?
(Năm 768)
[1] Vì nông phẩm thặng dư, giá giảm nên mức thu hoạch bằng tiền của nhà nông giảm.
[2] Trong nhà trống trơn.
[3] Chì và thiếc, rẻ hơn đồng.