29/03/2024 13:08Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Bồ tát man
菩薩蠻

Tác giả: Án Kỷ Đạo - 晏幾道

Thể thơ: Từ phẩm; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi tôn tiền tử vào 21/06/2018 10:54

 

Nguyên tác

哀箏一弄湘江曲,
聲聲寫盡湘波綠。
纖指十三弦,
細將幽恨傳。
當筵秋水慢,
玉柱斜飛雁。
彈到斷腸時,
春山眉黛低。

Phiên âm

Ai tranh nhất lộng Tương giang khúc[1],
Thanh thanh tả tận Tương ba lục.
Tiêm chỉ thập tam huyền[2],
Tế tương u hận truyền.
Đương diên thu thuỷ[3] mạn,
Ngọc trụ[4] tà phi nhạn.
Đàn đáo đoạn trường thì,
Xuân sơn[5] mi đại[6] đê.

Dịch nghĩa

Đàn tranh buồn gảy bài Tương giang khúc,
Từng tiếng tả hết sóng xanh sông Tương.
Ngón tay thon nhỏ mười ba dây,
Đem mối u hận xưa truyền đạt ra.
Trên tiệc rượu ánh mắt người đẹp chăm chú,
Những cây trụ ngọc như đàn nhạn đang bay.
Đàn đến lúc nghe não lòng,
Đôi chân mày của mỹ nhân hạ thấp xuống (buồn theo tiếng đàn).

Bản dịch của HHD

Tranh buồn đàn gẩy Tương giang khúc,
Thanh thanh tả hết sóng Tương lục.
Mười ba dây ngón xinh,
Kể lể khối u tình.
Chiếu hoa đọng thu thuỷ,
Bầy nhạn bay ngọc trụ.
Khúc đàn lúc não lòng
Buông nhẹ làn mi cong.
Có sách chép tác giả bài này là Trương Tiên 張先.

[1] Tức bài Tương giang oán 湘江怨 hay Tương phi oán 湘妃怨, Tương phi lệ 湘妃淚, một bản nhạc cổ nổi tiếng thời xưa nói về sự tích 2 vị cung phi tuẫn tiết ở sông Tương khi nghe tin vua Thuấn băng hà.
[2] Đàn tranh cổ có 12 hay 13 dây.
[3] Chỉ ánh mắt của nữ nhân, trong như nước mùa thu.
[4] Dụng cụ chế bằng tre hay gỗ để căng dây đàn, đầu trên chống vào dây đàn, 2 chân ở đầu kia đứng trên cây đàn trông giống như hình con chim nhạn dang cánh. Cây đàn có 13 dây thì có 13 cây trụ xếp nghiêng trông giống như 1 đàn nhạn đang bay. Ngọc trụ là tiếng thường dùng trong văn chương cổ.
[5] Sách Tây Lương tạp ký 西京雜記 của Lưu Hâm 劉歆 đời Tây Hán viết: Trác Văn Quân xinh đẹp, mi sắc như vọng viễn sơn. Từ đấy về sau văn chương ví đôi lông mày của mỹ nhân như dãy núi mùa xuân.
[6] Đại có nghĩa là phẩm màu xanh đen của phụ nữ dùng vẽ lông mày vì vậy văn chương gọi lông mày phụ nữ hay gọi chung giới nữ lưu là “mi đại” hay “phấn đại”.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Án Kỷ Đạo » Bồ tát man