26/04/2024 11:56Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/04/2020 09:01
Nguyên tác
赤心憂國每如惔，
為起紅顏作美談。
巾幗千年羞魏將，
干戈百戰小唐男。
江山更為妖嬌壯，
滄海猶令矍鑠慚。
銅柱不成兒女玷，
英雄凜烈滿天南。
Phiên âm
Xích tâm ưu quốc mỗi như đàm,
Vị khởi hồng nhan tác mỹ đàm.
Cân quắc thiên niên tu Nguỵ tướng,
Can qua bách chiến tiểu Đường nam[1].
Giang sơn cánh vị yêu kiều tráng,
Thương hải do linh quắc thước[2] tàm.
Đồng trụ[3] bất thành nhi nữ điếm,
Anh hùng lẫm liệt mãn thiên Nam.Dịch nghĩa
Tấm lòng son lo cho nước thường như lửa đốt,
Việc khách má hồng nổi dậy dã thành câu chuyện hay.
Ngàn năm yếm khăn còn khiến bọn tướng Nguỵ hổ thẹn,
Trăm trận gươm giáo coi khinh lũ đàn ông Đường như trẻ con.
Non sông nhờ khách yêu kiều mà thêm hùng tráng,
Biển xanh còn khiến gã quắc thước kia phải xấu hổ.
Cột đồng chẳng gây được vết nhơ cho người nhi nữ,
Gương anh hùng lẫm liệt vẫn rạng khắp trời Nam!Bản dịch của Trần Văn Nhĩ
Vì nước lòng sôi ngọn lửa hồng,
Má đào nổi dậy, chuyện vô song.
Ngàn năm khăn yếm kinh hồn Nguỵ,
Trăm trận gươm đao miệt tướng Đường.
Nhờ khách yêu kiều non nước tráng,
Thẹn ai quắc thước biển xanh trong.
Cột đồng chẳng vấy danh nhi nữ,
Lẫm liệt trời Nam, mãi rạng gương.
Tuyển từ Yên Đổ tiến sĩ thi tập (VHv.1864).
[1] Phiếm chỉ các triều đại Trung Quốc xâm lược nước ta.
[2] Chỉ Mã Viện, lão tướng nhà Đông Hán, khi già tự coi là còn quắc thước, giỏi chiến trận, chỉ huy quân Hán đánh bại Hai Bài Trưng ở Lãng Bạc năm 42.
[3] Sau khi thắng Hai Bà Trưng, Mã Viện cho dựng cột đồng lớn, khắc chữ “Đồng trụ chiết, Giao Chỉ diệt” (Cột đồng gãy đổ, người Giao Chỉ diệt vong) thể hiện dã tâm tiêu diệt nước ta. Sau Mã Viện về nước, bị bức tử, dân ta nhiều lần khởi nghĩa giành độc lập.