25/04/2024 18:29Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi hảo liễu vào 19/01/2015 15:46
Nguyên tác
不必投鞭學祖生，
凌波自占水中亭。
停橈是處饒深淺，
洗盞何人共醉醒。
有夢襄王雲裡去，
無心湘子渡頭迎。
棟梁舟楫些間事，
一遇長風破浪輕。
Phiên âm
Bất tất đầu tiên[1] học Tổ sinh[2],
Lăng Ba tự chiếm thuỷ trung đình.
Đình nhiêu thị xứ nhiêu thâm thiển,
Tẩy chản hà nhân cộng tuý tinh.
Hữu mộng Tương Vương[3] vân lý khứ,
Vô tâm Tương tử[4] độ đầu nghinh.
Đống lương chu tiếp ta gian sự,
Nhất ngộ trường phong phá lãng khinh[5].Dịch nghĩa
Không học thói đánh roi mà chỉ học theo ông họ Tổ
Thuyền Lăng Ba đình lớn chiếm một khoảnh trên sông
Nơi dừng thuyền khúc sâu khúc cạn
Cùng ai rót rượu say sưa
Vua Tương mộng về trong mây
Tương phi không rõ chuyện ra đón ở bến đò
Rường cột, bè chèo chỉ là chuyện nhỏ
Khi gặp gió lớn thì rẽ lướt sóngBản dịch của Nguyễn Hữu Vinh
Học Tổ sinh không học đánh roi
Lăng Ba thuyền dạo chốn sông dài
Thuyền dừng dò dẫm khua bên bến
Rượu rót say tìm uống với ai
Tương chúa vào mây đan dệt mộng
Tương phi đầu bến đón đưa mời
Cột rường không sánh cùng chèo lái
Chờ gió thành luồng rẽ sóng bơi
Ông Phan Kỉnh Chỉ có chiếc thuyền dạo mát trên sông Thạch Hãn gọi là Lăng Ba đình. Bính Tý tức năm 1936.
[1] Đánh roi, ném roi, dùng gậy để đánh. Chỉ lời nói ngông. Đời Tần, Phù Kiên 苻堅 đem binh đánh Đông Tấn, nói rằng "Đông Tấn tuỳ hữu Trường giang thiên hiểm, đán dĩ ngô chi chúng lữ, đầu tiên ư giang, túc đoạn kỳ lưu" 東晉有長江天險，但以吾之眾旅，投鞭於江，足斷其流 (Đông Tấn dù có sông Trường giang hiểm trở, nhưng quân ta đông, cầm roi, gậy đập xuống dòng sông, thì dư sức ngăn chặn dòng nước), nhưng sau thua trận với tướng Tạ An 謝安 của Đông Tấn.
[2] Tức Tổ Địch 祖逖, quan chức thứ sử đời Tấn, có tài mưu lược, nói rằng: "Lâm giang kích tập nhi thệ" 臨江擊楫而誓 (Qua sông vỗ mái chèo thề đem tài chống giặc), chiếm được cho Tấn cả miền nam sông Hoàng Hà.
[3] Tức Sở Tương Vương, đi chơi ở đầm Vân Mộng gần núi Vu nằm mơ thấy một người con gái rất đẹp tự xưng là Vu sơn thần nữ đến chung chạ chăn gối, lại nói mỗi sáng thần nữ làm mây, buổi chiều làm mưa ở núi Vu. Cho nên sau này dùng chữ mây mưa, non Vu để chỉ trai gái hẹn hò.
[4] Tức Tương phi 湘妃, hai bà phi con vua Nghiêu, vợ vua Thuấn là Nga Hoàng 娥皇 và Nữ Anh 女英. Vua Thuấn du hành về phương Nam, mất ở Thương Ngô. Hai bà phi tìm không gặp, ngồi bên bờ sông Tương than khóc, rồi gieo mình xuống sông tự vẫn.
[5] Hai câu cuối chỉ người tài ở ẩn chờ thời.