27/04/2024 09:52Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 05/03/2020 11:16
Nguyên tác
懷故國兮歎那參商，
悲淪亡兮玉容何祥。
姐妹固寵兮一朝俱死，
東昏不令兮奉先滅亡。
侯門似海兮蕭郎陌路，
失身非類兮茂陵爭光。
為郎憔悴兮及爾同死，
離魂情重兮淺唱低觴。
死負父屍兮生代父死，
寵哀紈扇兮爾生不昌。
有始無終兮悲乎失侶，
門前冷落兮老大誰將。
今古紅顏兮莫不薄命，
紅顏薄命兮莫不斷腸。
我本怨人兮乃為怨曲，
聞此怨曲兮誰不悲傷！
Phiên âm
Hoài cố quốc hề thán na Sâm Thương,
Bi luân vong hề ngọc dung hà tường?
Thư muội[1] cố sủng hề nhất triêu câu tử,
Đông Hôn[2] bất linh hề Phụng Tiên[3] diệt vong.
Hầu môn tự hải hề Tiêu lang[4] mạch lộ,
Thất thân phi loại hề Mậu Lăng[5] tranh quang.
Vị lang tiều tuỵ hề cập nhĩ đồng tử,
Ly hồn tình trọng hề thiển xướng đê thương.
Tử phụ phụ thi hề sinh đại phụ tử,
Sủng ai hoàn phiến hề nhĩ sinh bất xương.
Hữu thuỷ vô chung hề bi hồ thất lữ,
Môn tiền lãnh lạc hề lão đại thuỳ tương.
Kim cổ hồng nhan hề mạc bất bạc mệnh,
Hồng nhan bạc mệnh hề mạc bất đoạn trường.
Ngã bản oán nhân hề nãi vi oán khúc,
Văn thử oán khúc hề thuỳ bất bi thương?Bản dịch của Nguyễn Vô Cùng
Cố quốc rày Sâm Thương đôi ngả
Xót hoa nhan tơi tả ai tường?
Chiêu Nga, Phi Yến sắc hương
Ái ân đành đoạn sớm đường phân ly
Còn đâu nữa Phan Phi đẹp gót?
Hỡi Phụng Tiên chua xót đời hoa
Cửa Hầu sâu tợ bể xa
Chàng Tiêu quay gót mà ra hững hờ
Tủi dặm trường Văn Cơ vùi dập
Hận rừng sâu bóng lấp thân mai
Hỏi chàng tiều tuỵ bởi ai
Cùng chàng sinh tử một lời thuỷ chung
Hồn ly bởi tình nồng nặng nợ
Khúc bi ca nhường sợ ai hay
Mang thây cha chết thảm thay
Dâng thơ thế mạng ai tày nàng Oanh
Phai ân sủng tàn canh chiếc bóng
Quạt cất rồi phận mỏng thương ôi
Duyên sao khéo phụ phàng thôi
Như chim lẻ bạn cuối trời một thân
Xe ngựa đã nghe dần vắng vẻ
Khúc hồ xang bóng xế nao nao
Xưa nay những khách má đào
Cái điều bạc mệnh ai nào thoát qua
Nỗi đoạn trường thương sa giọt tủi
Phổ vài cung ký gởi lòng đau
Khúc đàn càng lắng càng sâu
Nghe thương não ruột lệ sầu rưng rưng!
Bài này nằm trong hồi thứ nhất của Kim Vân Kiều truyện, đoạn giới thiệu về chị em Thuý Kiều. Truyện Kiều của Nguyễn Du nhắc tới bài thơ này ở hai câu 33-34: “Khúc nhà tay lựa nên chương, Một thiên ‘Bạc mệnh’ lại càng não nhân”.
[1] Triệu Phi Yến và Triệu Hợp Đức là hai chị em, cùng được Hán Thành Đế sủng ái, nhưng sau bị thất sủng.
[2] Hoàng đế Tiêu Bảo Quyển 蕭寶卷 (483-501) của Nam Tề thời Nam Bắc triều, sau bị Tiêu Diễn phế làm Đông Hôn hầu. Ông sủng ái quý phi Phan Ngọc Nhi 潘玉兒 dẫn đến sự diệt vong của Nam Tề.
[3] Lữ Bố 呂布 (?-199) tự Phụng Tiên, là tướng nhà Đông Hán, nổi tiếng dũng mãnh, do yêu quý Điêu Thuyền nên bị trúng mỹ nhân kế của Vương Doãn, đánh mất tiền đồ.
[4] Chỉ người tình cũ. Tần Mục Công (thời Xuân Thu) có người con gái tên là Lộng Ngọc. Nàng có tài thổi ống tiêu. Mục Công cho nàng lên ở đài Phượng Hoàng. Có chàng tuổi trẻ tên là Tiêu Sử đến thổi ống tiêu hoạ theo tiếng tiêu của Lộng Ngọc. Phượng hoàng bay đến, Lộng Ngọc cùng Tiêu Sử cưỡi phượng hoàng lên trời. Bài Tặng tỳ của Thôi Giao đời Đường: “Hầu môn nhất nhập thâm tự hải, Tòng thử Tiêu lang thị lộ nhân” 侯門一入深似海，從此蕭郎是路人 (Cửa vương hầu một khi đã vào là sâu như biển, Chàng Tiêu từ nay thành kẻ qua đường). Truyện Kiều có câu “Khách qua đường để hững hờ chàng Tiêu”.
[5] Tên vùng đất có lăng của Hán Vũ Đế năm xưa. Tư Mã Tương Như vốn rất phong tình, say mê một người con gái ở Mậu Lăng, có ý muốn cưới nàng làm thiếp. Trác Văn Quân ghen, làm khúc Bạch đầu ngâm, Tương Như bèn thôi.