Tức sự (II)

即事

Sử chép ngày 26 tháng chạp năm Giáp Thân (tháng 1-1285), giặc đánh vào cửa ải Chi Lăng, Nội Bàng. Trước sức tiến quân ào ạt của 50 vạn quân Nguyên, thế quân ta bất lợi. Trần Quốc Tuấn cho lui quân về Vạn Kiếp. Vua lập tức ngự thuyền ra Hải Đông gặp Hưng Đạo Vương, không kịp ngự thiện, mãi đến chiều người lính Trần Lai mới dâng cơm, được vua ban khen là trung. Hưng Đạo vương vâng mệnh chọn những người dũng cảm làm tiên phong, vượt biển vào Nam, thế quân lên dần. Các quân thấy vậy, không đạo quân nào không đến tập hợp. Vua làm hai câu thơ này đề ở đuôi thuyền.

Về nội dung thì ý nghĩa bài thơ thật phong phú. Có ôn cố tri tân (nhắc lại chuyện cũ thời Xuân Thu Chiến quốc khi Việt Vương Câu Tiễn thất trận, chỉ còn một nghìn quân, lui về Cối Kê ẩn nhẫn mà còn đánh bại được Ngô vương Phù Sai, dựng nên nước Việt cường thịnh bao gồm cả lãnh thổ nước Ngô. So sánh với hiện tại, vua Trần Nhân Tông ngoài các đạo quân đang tham chiến ở mạn Đông Bắc, vẫn còn mười vạn quân ở Châu Hoan, Châu Diễn). Có niềm tin vào sức mạnh dân tộc, có niềm lạc quan tất thắng. Là bài thơ, cũng là khẩu hiệu chiến đấu làm nức lòng quân sĩ...