30/03/2024 05:18Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Tô Tần đình kỳ 1
蘇秦亭其一

Tác giả: Nguyễn Du - 阮攸

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 19/12/2005 23:39

 

Nguyên tác

敝盡貂裘不復西,
趙臺抵掌吐虹霓。
縱橫自可愚庸主,
富貴還能倨寡妻。
六國印銷沙漠漠,
一亭秋暮草萋萋。
人生權利成無味,
今古誰能破此迷。

Phiên âm

Tệ tận điêu cừu bất phục tê,
Triệu đài để chưởng thổ hồng nghê.
Tung hoành[1] tự khả ngu dung chúa,
Phú quý hoàn năng cứ quả thê.
Lục quốc ấn tiêu sa mạc mạc,
Nhất đình thu mộ thảo thê thê.
Nhân sinh quyền lợi thành vô vị,
Kim cổ thuỳ năng phá thử mê.

Dịch nghĩa

Rách hết áo cừu đen, không trở lại phía Tây (nhà Tần)
Nơi triều đường nước Triệu, đập tay thở ra cầu vồng (ra tài hùng biện)
Thuyết hợp Tung, liên Hoành chỉ phỉnh được vua chúa tầm thường
Giàu sang có thể ngạo nghễ với đàn bà goá
Ấn sáu nước tiêu tan, cát bụi mịt mùng
Một ngôi đình trong cảnh thu muộn, cỏ um tùm
Trong đời người, quyền lợi thật là vô vị
Xưa nay ai phá được điều mê muội đó

Bản dịch của Đặng Thế Kiệt

Rách áo cừu đen, bỏ nước Tần
Cầu vồng thở khói, Triệu vang rân
Hoành tung, phỉnh được bầy vua chúa
Phú quý, lòe chăng đám nữ nhân
Ấn sáu nước xưa, mù cát lộng
Đình lẻ thu chiều, rậm cỏ lan
Đời người quyền lợi hoàn vô vị
Nghìn thuở mê này ai phá tan
Thời Chiến Quốc, Tô Tần mười lần dâng thư thuyết Tần vương (ở phía Tây) mà không có kết quả. Áo cừu đen đã rách, trăm cân vàng đã tiêu hết, thiếu tiền chi dụng, phải rời nước Tần mà về quê nhà, đùi quấn cạp, chân đi dép cỏ, đội sách đeo đẫy, hình dung tiều tuỵ, mặt mày xanh xạm, có vẻ xấu hổ. Về tới nhà, vợ thản nhiên không rời khung cửi, chị không nấu cơm cho ăn, cha mẹ không hỏi han tới. Tô Tần bùi ngùi than rằng: “Vợ không coi ta là chồng, chị không coi ta là em, cha mẹ không coi ta là con, đều là lỗi của Tần này cả”. Đêm đó, lấy trong tráp cũ ra được mấy chục bộ sách, tìm được bộ binh pháp Âm Phù của Khương Thái Công 姜太公, gục đầu trên án mà đọc (...). Đọc sách mệt mà buồn ngủ thì tự cầm dùi đâm vào vế, máu chảy tới bàn chân, bảo: “Có lẽ nào đi du thuyết bọn vua chúa mà không cho họ mang vàng ngọc, gấm vóc tặng mình, đem chức khanh tướng tôn quý phong mình không?” Được một năm, công tinh luyện đã thành (...), Tô Tần yết kiến Triệu Vương, ở dưới một ngôi nhà lộng lẫy, vỗ tay mà đàm luận. (...) Khi Tô Tần đi du thuyết vua Sở, đường qua Lạc Dương, cha mẹ hay tin, cọ nhà quét sân, bày nhạc đặt tiệc, ra ngoài ba chục dặm để đón rước, vợ chỉ dám liếc trộm, nghe trộm, còn chị thì bò như rắn, tự quì xuống tạ tội. (...) Tô Tần than: “Ôi! Nghèo khốn thì bố mẹ không nhận làm con, giàu sang thì thân thích sợ sệt. Người sinh ở đời, thế lực, chức vị và tiền của có thể coi thường được đâu!”

[1] Tung 縱 chính nghĩa là dọc, trái với hoành 橫 là ngang. Tô Tần trước đem thuyết liên hoành thuyết Tần Huệ Vương 秦惠王, vua Tần không nghe. Sau dùng kế liên hợp các nước dọc từ Bắc xuống Nam để chống với Tần ở phía Tây; vì vậy mà gọi là kế hợp tung. (Cổ văn Trung Quốc, Nguyễn Hiến Lê, Xuân Thu xuất bản, Houston, USA, trang 85-87)

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Du » Tô Tần đình kỳ 1