19/04/2024 15:00Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 26/10/2005 18:00
Nguyên tác
三月三日天氣新，
長安水邊多麗人，
態濃意遠淑且真，
肌理細膩骨肉勻，
繡羅衣裳照暮春，
蹙金孔雀銀麒麟，
頭上何所有？
翠微盍葉垂鬢唇。
背後何所見？
珠壓腰衱穩稱身。
就中雲幕椒房親，
賜名大國虢與秦，
紫駝之峰出翠釜，
水精之盤行素鱗，
犀箸饜飫久未下，
鸞刀縷切空紛綸，
黃門飛鞚不動塵，
御廚絡繹送八珍，
簫鼓哀吟感鬼神，
賓從雜遝實要津，
後來鞍馬何逡巡，
當軒下馬入錦茵，
楊花雪落覆白蘋，
青鳥飛去銜紅巾，
炙手可熱勢絕倫，
慎莫近前丞相嗔！
Phiên âm
Tam nguyệt tam nhật[1] thiên khí tân,
Trường An thuỷ biên đa lệ nhân.
Thái nùng ý viễn thục thả chân.
Cơ lý tế nhị, cốt nhục quân.
Tú la y thường chiếu mộ xuân,
Xúc kim khổng tước, ngân kỳ lân.
Đầu thượng hà sở hữu?
Thuý vi hạp diệp thuỳ mấn thần.
Bối hậu hà sở kiến?
Châu áp yêu kiếp ổn xứng thân.
Tựu trung vân mạc tiêu phòng[2] thân
Tứ danh đại quốc Quắc dữ Tần[3].
Tử đà chi phong xuất thuý phủ,
Thuỷ tinh chi bàn hành tố lân.
Tê trợ yếm ứ cửu vị hạ,
Loan đao lũ thiết không phân luân.
Hoàng môn[4] phi khống bất động trần,
Ngự trù lạc dịch tống bát trân.
Tiêu cổ ai ngâm cảm quỷ thần.
Tân tòng tạp đạp thực yếu tân,
Hậu lai yên mã[5] hà thuân tuần.
Đương hiên há mã nhập cẩm nhân.
Dương hoa[6] tuyết lạc phú bạch tần[7],
Thanh điểu phi khứ hàm hồng cân.
Chích thủ khả nhiệt[8] thế tuyệt luân,
Thận mạc cận tiền, thừa tướng[9] sân...Dịch nghĩa
Mồng ba tháng ba khí trời mát mẻ,
Bên những dòng nước ở Trường An, có nhiều gái đẹp.
Dáng mặn mà, ý tứ sâu xa, dịu dàng chân thực,
Nước da mịn mà, xương thịt đều đặn.
Xiêm áo lụa thêu sáng ngời dưới cảnh trời cuối xuân:
Nào hình công thêu chỉ vàng, kỳ lân thêu chỉ bạc,
Trên đầu có gì?
Hình chim trả, hoa cài rủ bên mái tóc.
Sau lưng có gì?
Dây lưng nạm ngọc vừa khít vóc người.
Trong đó bao người thân thích của chốn màn mây, tiêu phòng,
Được vua cho mang tên những nước lớn như Tần và Quắc.
Từ những nồi xanh biếc, lấy ra thịt bướu của con lạc đà sẫm tía,
Trên mâm thuỷ tinh, bày la liệt loại cá trắng tinh.
No ngấy rồi, đũa gân tê ngưu lâu lâu không gắp,
Dao đeo nhạc uổng công thái nộm rọn ràng!
Cửa hoàng môn rong ngựa như bay không hề thấy bụi,
Bếp nhà vua, tám thức ăn quý, liên tiếp dâng lên.
Sáo thổi, trống rung, tiếng rền rĩ xúc động cả quỷ thần,
Khách khứa nhộn nhịp toàn những người ở địa vị trọng yếu.
Người cưỡi ngựa đến sau sao dùng dắng mãi,
Trước hiên xuống ngựa, bước vào thảm gấm.
Hoa dương rụng như tuyết phủ lớp rau tần trắng,
Chim xanh đem tin liền ngậm khăn đỏ bay đi.
Đó những tay “đặt lửa lửa đỏ” thế lực ai bì,
Hãy coi chừng! Chớ đến gần trước mặt mà thừa tướng nổi giận!Bản dịch của Nhượng Tống
Mồng ba tháng ba khí trời trong,
Người đẹp đất Kinh chơi bên sông:
Tính nết thuỳ mỵ vẻ đượm nồng.
Xương thịt đều đặn, da trắng mòng.
Áo là, xiêm vóc, ánh xuân lồng,
Bạc đúc kỳ lân, vàng dát công.
Trên đầu có gì quý ?
Cánh trả buông theo mái tóc cong.
Sau gáy có gì đẹp ?
Vạt châu lẩn gọn vừa lưng ong.
Màn mây người ở họ tiêu phòng,
Tần quốc, Quắc quốc, tước vinh phong.
Trên bướu lạc đà chỗ xanh biếc,
Trong mâm thuỷ tinh cá trắng bông.
Đũa ngà ngán ngấy mãi chưa gắp,
Dao loan thái nhỏ đành uổng công.
Thị vệ phi ngựa bụi không tung,
Bát trân bếp ngự dâng lại dùng.
Đàn, sáo réo rắt, trống thì thùng,
Khách mời chen chúc bọn vương công.
Yên ngựa đến sau, sao sượng sùng ?
Xuống ngay đệm gấm trước thềm rồn.
Hoa dương rắc tuyết dày lớp dong.
Chim xanh bay lại ngậm khăn hồng.
Hơ tay thấy nóng! Hách vô cùng!
Ai ơi! Chớ xán gần bên trong!
Cụ lớn Thừa tướng không bằng lòng.
(Năm 753)
[1] Tục xưa, cứ ngày mồng ba tháng ba người ta ra bờ sông làm lễ giải hạn, dần dần trở thành một ngày hội, uống rượu chơi xuân ở ven sông hoặc ngoài đồng.
[2] Phòng trát vách bằng hồ tiêu, nơi hoàng hậu ở.
[3] Tức Tần quốc phu nhân và Quắc quốc phu nhân, chị và em của Dương Quý Phi. Bài này tác giả có ý trào phúng sự kiêu xa, dâm dật của Đường Minh Hoàng cùng chị em Dương Quý Phi.
[4] Nơi bọn quan thị ở.
[5] Chỉ Dương Quốc Trung.
[6] Chỉ việc Dương Quốc Trung tư thông với Quắc quốc phu nhân. Dương Hoa, người đời Nam Bắc triều, thông gian với Nguỵ thái hậu, sợ tội trốn sang nước Lương, Nguỵ thái hậu tưởng nhớ, làm bài hát Bạch dương hoa.
[7] Theo nguyên chú của Hành Đường cư sĩ: “Hoa dương rơi xuống nước thành rau tần”. Dương Quốc Trung vốn là con Trương Dịch Chi, mạo xưng họ Dương, ví như hoa dương đà rụng, trà trộn với rau tần.
[8] Đây là một thành ngữ Trung Quốc, cũng như câu phương ngôn của ta “Đặt lửa lửa đỏ, đặt cỏ cỏ cháy”, ý nói những người có quyền thế.
[9] Chỉ Dương Quốc Trung.