20/04/2024 06:46Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Hoạ Quảng Bình đồng thành Phiên Sứ Ngọc Trang Hoàng Kiêm tiên sinh thuyên thăng Hà Tĩnh tuần phủ lưu giản nguyên vận kỳ 2
和廣平同城藩使玉莊黃兼先生銓陞河靜巡撫留柬原韻其二

Tác giả: Nguyễn Phúc Ưng Bình - 阮福膺苹

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi hảo liễu vào 30/12/2014 17:04

 

Nguyên tác

鴻山山上翠微屏,
撫院臺高有福星。
天寵連年膏雨潤,
臣心一片玉壺清。
爭迎活佛桃花浪,
留戀吟翁柳絮情。
正喜銓陞還惜別,
橫關歌曲認分明。

Phiên âm

Hồng sơn sơn thượng thuý vi bình,
Phủ viện đài cao hữu phúc tinh.
Thiên sủng liên niên cao vũ nhuận,
Thần tâm nhất phiến ngọc hồ[1] thanh.
Tranh nghinh hoạt Phật[2] đào hoa[3] lãng,
Lưu luyến ngâm ông liễu nhứ tình[4].
Chính hỉ thuyên thăng hoàn tích biệt,
Hoành quan ca khúc nhận phân minh.

Dịch nghĩa

Dãy núi Hồng như bình phong xanh ngất
Trong dinh Tuần Vũ có được người có phúc
Trời thương nên hàng năm mưa gió thuận hoà
Lòng bầy tôi trung thành êm như mặt nước yên lặng trong chai ngọc
Hoa đào trước gió thổi dạt dào như tranh dành chào đón ông Phật sống
Cành liễu rũ buồn như lưu luyến thi ông
Đang vui vì ông được thăng chức thì lại sầu vì ly biệt
Ải núi Hoành (đèo Ngang) vang rõ tiếng ca nhạc

Bản dịch của Nguyễn Hữu Vinh

Núi xanh biêng biếc dãy Hồng sơn
Phủ lớn thêm người lắm phúc ơn
Trời đất chan hoà mưa gió thuận
Tôi thần lòng tựa ngọc hồ yên
Đón mừng quan lớn đào hoa rộn
Lưu luyến thi ông liễu rũ buồn
Vui chuyện thăng quan sầu tiễn biệt
Đèo Ngang nhạc dội tiếng huyên thuyên
[1] Chai nhỏ bằng ngọc. Do chữ "ngọc hồ băng" 玉壺冰 chỉ sự thanh bạch, liêm khiết, trung kiên một lòng của quan lại. Đời Đường dùng chữ "băng hồ" 冰壺 là bình nước lạnh băng để chi lòng liêm khiết của quan lại. Lời tựa bài "Băng hồ giới" 玉壺誡 của Diêu Sùng 姚崇 có câu: "Phu động triệt vô hà, trừng không kiến để, đương quan minh bạch giả, hữu loại thị hô! Cố nội hoài băng thanh, ngoại hàm ngọc nhuận, thử quân tử băng hồ chi đức dã" 夫洞澈無瑕,澄空見底,當官明白者,有類是乎!故內懷冰清,外涵玉潤,此君子冰壺之德也 (Hang nước trong vắt, nhìn rõ đến đáy, tâm người làm quan phải được như thế. Do vậy, trong lòng trong như nước lặng, ngoài sáng như thấm nhuần nước bình ngọc, người quân tử này có đức độ vậy).
Thơ "Phù Dung lâu tống Tân Tiệm" 芙蓉樓送幸漸 của Vương Xương Linh 王昌齡:
Hàn vũ liên giang dạ nhập Ngô,
Bình minh tống khách Sở sơn cô.
Lạc Dương thân hữu như tương vấn,
Nhất phiến băng tâm tại ngọc hồ.
寒雨連江夜入吳,
平明送客楚山孤。
洛陽親友如相問,
一片冰心在玉壺。
(Vào Ngô mưa lạnh sụt sùi,
Ngày mai núi Sở lẻ loi tiễn người.
Lạc Dương có hỏi bạn ơi,
Lòng này dám ví nước chai ngọc rồi.)

[2] Phật sống, người có đức độ cao, được trọng vọng.
[3] Chỉ chuyện làm quan. Phan Nhạc 潘岳 làm quan đời Tấn 晉, lúc còn làm quan ở huyện Hà Dương, cho trồng hoa đào khắp huyện. Bài "Bán Nhật thôn" 半日村của Tiền Khởi 錢起 đời Đường: "Tự thán Mai sinh đầu tự tuyết, Khước liên Phan lệnh huyện như hoa" 自歎枚生頭自雪,卻憐潘令縣如花 (Thương vì tuổi hạc chàng Mai, Trồng hoa đầy huyện tiếc hoài ông Phan).
[4] Do chữ "liễu diệp", chỉ chia ly nhớ nhung. Thời Nam Bắc triều 南北朝 có khúc nhạc nhạc phủ tên là "Chiết dương liễu chi" 折楊柳枝 tả cảnh buồn bã, dùng dằng trong buổi chia tay:
Thướng mã bất thóc tiên,
Phản ảo dương liễu chi.
Há mã xuy hoành địch,
Sầu sát hành khách nhân.
上馬不捉鞭,
反拗楊柳枝。
下馬吹橫笛,
愁殺行客人。
(Lên yên cương chẳng cầm dây,
Vin tay uốn gãy cành cây liễu buồn.
Dùng dằng cầm sáo xuống yên,
Véo von tiễn biệt héo hon lòng người.)

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Phúc Ưng Bình » Hoạ Quảng Bình đồng thành Phiên Sứ Ngọc Trang Hoàng Kiêm tiên sinh thuyên thăng Hà Tĩnh tuần phủ lưu giản nguyên vận kỳ 2