28/04/2024 01:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/02/2019 16:16
Nguyên tác
滿目山川極望哀，
周原禾黍重徘徊。
丹楓錦樹三秋麗，
白雁黄雲萬里來。
夜雨荊榛連茂苑，
夕陽麋鹿下胥臺。
振衣獨立要離墓，
痛哭新亭一舉杯。
Phiên âm
Mãn mục sơn xuyên cực vọng ai,
Chu Nguyên[1] hoà thử trọng bồi hồi.
Đan phong cẩm thụ tam thu lệ,
Bạch nhạn[2] hoàng vân[3] vạn lý lai.
Dạ vũ kinh trăn liên mậu uyển,
Tịch dương my lộc há Tư Đài[4].
Chấn y độc lập Yêu Ly[5] mộ,
Thống khốc Tân Đình[6] nhất cử bôi.Dịch nghĩa
Non sông trước mắt trông rất buồn,
Đất Chu trồng toàn lúa kê lại càng day dứt.
Lá phong đỏ như gấm đẹp mùa thu,
Nhạn trắng mây vàng từ vạn dặm đến.
Gai góc đêm mưa um tùm cả mậu uyển,
Hươu nai chiều về xuống cả Tư Đài.
Chỉnh áo ngay ngắn đứng trước mộ Yêu Ly,
Nâng chén ở Tân Đình đau lòng khóc.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Trước mắt buồn trông non nước này
Đất Chu kê lúa não nề thay
Phong hồng cây gấm ba thu đẹp
Nhạn trắng mây vàng vạn dặm bay
Gai góc đêm mưa liền mậu uyển
Hươu nai chiều xế xuống Tư Đài
Áo ngay trước mộ Yêu Ly đứng
Khóc lớn Tân Đình cất chén tay
Bấy giờ chính quyền Hoằng Quang Nam Minh sụp đổ hoàn toàn, quân chống Thanh tan, tác giả lánh cư ở Ngô Trung, làm mấy bài thơ này để vơi đi nỗi sầu mất nước, đồng thời để chứng tỏ bản thân không cam khuất phục.
[1] Tên đất cổ, nay ở huyện Kỳ Sơn, Thiểm Tây, nơi dấy nghiệp của nhà Chu. Kinh thi - Thử ly: “Chu đại phu hành chí vu tôn Chu, quá cố tôn miếu cung thất, tận vi hoà thử, mẫn Chu thất chi điên phúc, bàng hoàng bất nhẫn khứ nhi tác thử thi” (Đại phu nhà Chu đi đến đất Chu cũ, qua nơi trước đây là cung thất tôn miếu, thấy toàn là lúa và kê, thương cho nhà Chu sụp đổ, bàng hoàng không nỡ đi nên làm bài thơ này) Hai câu đầu, tác giả coi mình như đại phu nhà Chu, cảm khái trước nỗi trầm luân của nước cũ..
[2] Tục mặc khách huy tê của Bành Thừa đời Tống chép: Phương Bắc có nhạn trắng, giống nhạn mà nhỏ màu trắng, cuối thu thì đến vào sương giáng.
[3] Mây ở biên tái, đây đều chỉ quân Thanh nam hạ.
[4] Tức đài Cô Tô.
[5] Thích khách thời Xuân Thu.
[6] Dấu cũ ở phía nam thành phố Nam Kinh. Cuối Tây Tấn, thừa tướng Vương Đạo cùng với khách dự tiệc ở Tân Đình, giữa chừng có người than rằng: “Phong cảnh vẫn thế, chỉ tự sông núi khác đi”. Mọi người đều nhìn nhau sa lệ. Duy chỉ có Vương Đạo bỗng biến sắc nói: “Phải cùng ra sức giúp vua, thu lại Thần Châu, sao lại nhìn nhau như tù nước Sở vậy?”