20/04/2024 10:56Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 04/02/2019 13:52
Nguyên tác
誰家兩奴騎兩驄，
誰是主人云姓宗。
朝來暮去夾街樹，
經過煙霧如游龍。
問馬何由得如此，
淮安大豆清泉水。
胸腓兩岳橫難羈，
尾撒圓球驕欲死。
陽春三月楊柳飛，
騎者何人看者稀。
梅花銀釘革帶肥，
京城高帽細褶衣。
馬厭豢養人有威，
出入顧盼生光輝。
去年防秋古北口，
勁風吹馬馬逆走。
對壘終宵不解鞍，
食粟連朝不盈斗。
將軍見虜飽掠歸，
据鞍作勢呼賊走。
士卒久矣知此意，
打馬追奔僅得彀。
天寒馬毛腹無矢，
飢腸霍霍鳴數里。
不知此處踏香泥
一路春風坐羅綺
Phiên âm
Thuỳ gia lưỡng nô kỵ lưỡng thông,
Thuỳ thị chủ nhân vân tính Tôn[1].
Triêu lai mộ khứ giáp nhai thụ,
Kinh qua yên vụ như du long.
Vấn mã hà do đắc như thử,
Hoài An[2] đại đậu thanh tuyền thuỷ.
Hung phì lưỡng nhạc hoành nan ky,
Vĩ táp viên cầu kiêu dục tử.
Dương xuân tam nguyệt dưỡng liễu phi,
Kỵ giả hà nhân khán giả hy.
Mai hoa ngân đính cách đái phì,
Kinh thành cao mạo tế chiệp y.
Mã yếm hoạn dưỡng nhân hữu uy,
Xuất nhập cố phán sinh quang huy.
Khứ niên phòng thu Cổ Bắc[3] khẩu,
Kính phong xuy mã mã nghịch tẩu.
Đối luỹ chung tiêu bất giải yên,
Thực túc liên triêu bất doanh đẩu.
Tướng quân kiến lỗ bão lược quy,
Cứ yên tác thế hô tặc tẩu.
Sĩ tốt cửu kỹ tri thử ý,
Đả mã truy bôn cận đắc cấu.
Thiên hàn mã mao phúc vô thỉ,
Cơ trường hoắc hoắc minh sổ lý.
Bất tri thử xứ đạp hướng nê,
Nhất lộ xuân phong toạ la khởi.Dịch nghĩa
Hai đầy tớ nhà ai cưỡi hai con ngựa hoa
Hỏi chủ là ai đáp là chủ họ Tôn
Sớm chiều qua lại trên đường rợp bóng cây
Đi lẫn vào đám mù, trông cứ như rồng
Hỏi vì sao mà ngựa được như thế
Vì uống nước suối trong và ăn đậu Hoài An
Hai bắp dưới hông gồ lên như hai trái núi
Lông đuôi phe phẩy qua những khối thịt tròn dáng kiêu căng
Tháng ba hoa dương liễu bay
Người cưỡi ngựa là ai, người xem ít lắm
Thõng giây cương, vòng da đầu đính hoa mai bằng bạc
Đội mũ cao mặc áo nếp nhỏ kiểu kinh thành
Ngựa chán chăm sóc, người có oai
Ra vào mắt liếc xung quanh, vẻ sởn sơ lắm
Thu năm ngoái, quân biên phòng ải Cổ Bắc
Ngựa gặp cơn gió mạnh ngựa lùi lại
Dàn trận chống nhau với giặc, ngựa ngày đêm không rời yên
Thế mà thóc nuôi trong mấy ngày liền không đầy một đấu
Tướng quân thấy giặc cướp no rồi về
Ra ngoài ngồi trên ngựa hô cho giặc chạy
Lâu rồi quân sĩ hiểu được ý đó
Thúc ngựa đuổi theo chỉ một tầm tên
Trời rét ngựa gầy bụng không có phân
Bụng đói sôi ầm ầm, kêu xa mấy dặm
Chẳng biết nơi đây ngựa bước trên bùn thơm
Chủ mặc lụa là dong cương trên đường gió xuânBản dịch của Lê Xuân Khải
Hai ngựa hoa tải hai đầy tớ
Chủ là ai đáp rõ họ Tôn
Đường cây đi lại sớm hôm
Lẫn trong mù khói xa nom như rồng
Hỏi vì đâu ngựa trông mã tốt
Nước suối trong đậu đất Hoài An
Dưới hông hai bắp nổi cồn
Lông đuôi phe phẩy khối tròn kiêu căng
Xuân tháng ba hoa dương bay tít
Cưỡi là ai người ít ra xem
Lỏng cương mai bạc gắn dàm
Mũ cao nếp áo chẳng nhầm kinh sư
Người oai vệ ngựa dư chăm sóc
Bước ra vào mắt liếc ra oai
Ải Cổ Bắc thu năm rồi
Gió mạnh thổi ngựa, ngựa lùi lại ngay
Chống quân giặc đêm, ngày yên đóng
Thóc mấy ngày đấu cũng còn vơi
Thấy giặc cướp đã no rồi
Ra oai giặc chạy tướng ngồi yên hô
Binh sĩ lâu quen trò như đã
Chừng tầm tên thúc ngựa ruổi theo
Ngựa gầy trời lạnh đói meo
Nghe xa mấy dặm bụng reo ầm ầm
Chẳng biết đây bùn thơm ngựa dẫm
Người lụa là dạo dặm gió xuân
Năm Gia Tĩnh thứ 29, thủ lĩnh Thát Đát là Yêm Đáp đem quân xâm phạm phía nam, cướp phá cửa ải Cổ Bắc, Thông Châu, Bạch Hà, trực tiếp uy hiếp Bắc Kinh. Nghiêm Tung và bình lỗ đại tướng quân Cừu Loan ém quân tránh tác chiến. Quân Yêm Đáp cướp phá lớn mấy ngày rồi rút, Cừu Loan đem quân đuổi vuốt đuôi. Việc xong, Loan lại được thăng Tổng đốc. Tác giả biết chuyện xấu, lấy làm tiếc nên viết bài thơ này. Chỉ thông qua hình tượng hai con ngựa, thấy được cuộc sống giữa triều thần và tướng sĩ ngoài biên ải.
[1] Chỉ tôn thất và đại thần.
[2] Tên phủ, nay là vùng Hoài An, Giang Tô.
[3] Tên đất, ở phía đông bắc huyện Mật Vân, thành phố Bắc Kinh.