25/04/2024 00:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 16/04/2007 20:23
Nguyên tác
眼中浮世總浮雲，
蝸角驚看日晉秦。
天或喪斯知有命，
邦如有道亦羞貧。
陳平自信能為宰，
杜甫誰憐已誤身。
世事不知何日了，
扁舟歸釣五湖春。
Phiên âm
Nhãn trung phù thế tổng phù vân,
Oa giác kinh khan nhật Tấn Tần[1].
Thiên hoặc táng tư tri hữu mệnh,
Bang như hữu đạo diệc tu bần.
Trần Bình[2] tự tín năng vi tể,
Đỗ Phủ[3] thùy liên dĩ ngộ thân.
Thế sự bất tri hà nhật liễu,
Biển chu quy điếu Ngũ Hồ[4] xuân.Dịch nghĩa
Nhìn vào cuộc thế đều là mây nổi cả
Sợ thấy cảnh Tấn Tần tương tranh hằng ngày như chuyện sừng ốc sên
Khi Trời đã bỏ mất nền tư văn tất có mệnh
Nước có đạo đức mà nghèo thì cũng xấu hổ
Trần Bình tự tin có thể làm tể tướng
Đỗ Phủ ai ngờ bị lầm lẫn mà thân phải khổ
Việc đời không biết ngày nào xong
Chèo một con thuyền nhỏ về câu cá mùa xuân ở Ngũ Hồ (là tốt).Bản dịch của Lê Cao Phan
Nhân sinh nào khác cảnh mây trôi
Tần Tấn sừng sên, rõ chán đời
Trời bỏ tư văn là mệnh đấy
Nước còn đạo lý, hổ nghèo thôi
Trần Bình tể tướng vai tròn vẹn
Đỗ Phủ nhầm thân cảnh ngậm ngùi
Mãi mãi thế tình còn lắm chuyện
Thuyền xuân câu cá Ngũ Hồ chơi.
[1] Tấn và Tần là hai nước vào đời Xuân Thu ở Trung Quốc thường đánh nhau, ví như hai nước trong sách Trang Tử, một đằng gọi sừng con ốc sên (oa giác) là man, đằng kia gọi là xúc, và cứ thế tranh chấp mãi.
[2] Trần Bình người Trung Quốc, thuở nhỏ nhà nghèo, làm việc chia thịt trong làng xã, được các phụ lão khen, bèn nói nếu làm được tể tướng trong thiên hạ thì cũng sẽ làm tốt như việc chia thịt. Về sau quả nhiên giúp Lưu Bang Hán Cao Tổ làm đến chức Tả Thừa Tướng.
[3] Đại thi hào đời nhà Đường (Trung Quốc). Người đại tài nhưng khổ suốt đời, nói: "Nho quan đa ngộ thân", nghĩa là cái mũ nhà Nho lắm khi khiến bị hiểu lầm, sinh lụy. Ý nói đạo Nho có lúc chẳng hợp thời.
[4] Một hồ lớn ở Tô Châu (Trung Quốc) thường được dùng để chỉ nơi ở ẩn của những nhân vật không thích công danh phú quý nữa và tránh mọi liên lụy. Như trường hợp của Phạm Lãi, sau khi giúp Việt Vương Câu Tiễn báo thù được Ngô Vương Phù Sai, đã bỏ đi ở ẩn, ngao du ở Ngũ Hồ. Đường thi có câu:
Thùy giải thừa châu tầm Phạm Lãi
Ngũ Hồ yên thủy cộng vong ky.
(Ai biết thuyền con tìm Phạm Lãi
Ngũ Hồ mây nước chuyện đời khuây).