20/04/2024 08:42Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 11/03/2008 10:03
Nguyên tác
烏者種有二，
名同性不同。
觜小者慈孝，
觜大者貪庸。
觜大命又長，
生來十餘冬。
物老顏色變，
頭毛白茸茸。
飛來庭樹上，
初但驚兒童。
老巫生奸計，
與烏意潛通。
雲此非凡鳥，
遙見起敬恭。
千歲乃一出，
喜賀主人翁。
祥瑞來白日，
神聖占知風。
陰作北斗使，
能為人吉凶。
此烏所止家，
家產日夜豐。
上以致壽考，
下可宜田農。
主人富家子，
身老心童蒙。
隨巫拜復祝，
婦姑亦相從。
殺雞薦其肉，
敬若禋六宗。
烏喜張大觜，
飛接在虛空。
烏既飽膻腥，
巫亦饗甘濃。
烏巫互相利，
不復兩西東。
日日營巢窟，
稍稍近房櫳。
雖生八九子，
誰辨其雌雄。
群雛又成長，
眾觜逞殘凶。
探巢吞燕卵，
入蔟啄蠶蟲。
豈無乘秋隼，
羈絆委高墉。
但食烏殘肉，
無施搏擊功。
亦有能言鸚，
翅碧觜距紅。
暫曾說烏罪，
囚閉在深籠。
青青窗前柳，
鬱鬱井上桐。
貪烏占棲息，
慈烏獨不容。
慈烏爾奚為，
來往何憧憧。
曉去先晨鼓，
暮歸後昏鐘。
辛苦塵土間，
飛啄禾黍叢。
得食將哺母，
饑腸不自充。
主人憎慈烏，
命子削彈弓。
弦續會稽竹，
丸鑄荊山銅。
慈烏求母食，
飛下爾庭中。
數粒未入口，
一丸已中胸。
仰天號一聲，
似欲訴蒼穹。
反哺日未足，
非是惜微躬。
誰能持此冤，
一為問化工。
胡然大觜烏，
竟得天年終。
Phiên âm
Ô giả chủng hữu nhị,
Danh đồng tính bất đồng.
Chuỷ tiểu giả từ hiếu,
Chuỷ đại giả tham dung.
Chuỷ đại mệnh hựu trường,
Sinh lai thập dư đông.
Vật lão nhan sắc biến,
Đầu mao bạch nhung nhung.
Phi lai đình thụ thượng,
Sơ đãn kinh nhi đồng.
Lão vu sinh gian kế,
Dữ ô ý tiềm thông.
Vân thử phi phàm điểu,
Dao kiến khởi kính cung.
Thiên tuế nãi nhất xuất,
Hỉ hạ chủ nhân ông.
Tường thuỵ lai bạch nhật,
Thần thánh chiêm tri phong.
Âm tác Bắc Đẩu sứ,
Năng vi nhân cát hung.
Thử ô sở chỉ gia,
Gia sản nhật dạ phong.
Thượng dĩ trí thọ khảo,
Hạ khả nghi điền nông.
Chủ nhân phú gia tử,
Thân lão tâm đồng mông.
Tuỳ vu bái phục chúc,
Phụ cô diệc tương tòng.
Sát kê trãi kỳ nhục,
Kính nhược nhân lục tông.
Ô hỉ trương đại chuỷ,
Phi tiếp tại hư không.
Ô ký bão thiên tinh,
Vu diệc hưởng cam nùng.
Ô vu hỗ tương lợi,
Bất phục lưỡng tây đông.
Nhật nhật doanh sào quật,
Sảo sảo cận phòng lung.
Tuy sinh bát cửu tử,
Thuỳ biện kỳ thư hùng.
Quần sồ hựu thành trưởng,
Chúng chuỷ sính tàn hung.
Thám sào thôn yến noãn,
Nhập thốc trác tàm trùng.
Khởi vô thừa thu chuẩn,
Ky bạn uỷ cao dung.
Đãn thực ô tàn nhục,
Vô thi bác kích công.
Diệc hữu năng ngôn anh,
Sí bích chuỷ cự hồng.
Tạm tằng thuyết ô tội,
Tù bế tại thâm lung.
Thanh thanh song tiền liễu,
Uất uất tỉnh thượng đồng.
Tham ô chiêm thê tức,
Từ ô độc bất dung.
Từ ô nhĩ hề vi,
Lai vãng hà sung sung.
Hiểu khứ tiên thần cổ,
Mộ quy hậu hôn chung.
Tân khổ trần thổ gian,
Phi trác hoà thử tùng.
Đắc thực tương phụ mẫu,
Cơ trường bất tự sung.
Chủ nhân tăng từ ô,
Mệnh tử tước đạn cung.
Huyền tục hội kê trúc,
Hoàn chú kinh sơn đồng.
Từ ô cầu mẫu thực,
Phi hạ nhĩ đình trung.
Sổ lạp vị nhập khẩu,
Nhất hoàn dĩ trung hung.
Ngưỡng thiên hiệu nhất thanh,
Tự dục tố thương khung.
Phản phụ nhật vị túc,
Phi thị tích vi cung.
Thuỳ năng trì thử oan,
Nhất vi vấn hoá công.
Hồ nhiên đại chuỷ ô,
Cánh đắc thiên niên chung.Bản dịch của Ngô Văn Phú
Quạ cũng có hai loại,
Tên chung, nết chẳng chung.
Loại miệng nhỏ hiền thục,
Miệng to tham vô cùng.
Miệng to lại sống kỹ,
Tuổi mười năm có dư.
Vật già, hình dáng đổi,
Lông đầu trắng mượt mà.
Cây sân, bay lên đậu,
Buổi đầu sợ trẻ thơ.
Tên đồng cốt mách kế,
Thông lưng với quạ già.
Bảo: chim lạ hiếm có,
Gặp phải kính cung.[1]
Nghìn năm, ra một lần,
Nhằm chúc tụng chủ nhân.
Sớm mai điềm lành tới,
Gió hay có thần linh.
Sai Bắc Đẩu thiên sứ,
Biết việc dữ chẳng lành...
Chim đến ở nhà nào,
Gia sản sẽ giàu sụ.
Trên hưởng thọ sống lâu,
Dưới ruộng nương đầy đủ.
Chủ nhân vốn giàu có,
Tuy già lại cả nghe.
Tin đồng cốt, vái lạy,
Vợ, em đều theo hùa.
Giết gà đem dâng thịt,
Kính thờ đến sáu đời.
Quạ mừng miệng há lớn,
Trên không, đớp mà xơi.
Quạ no, thứ tanh, sống,
Đồng cốt hưởng miếng ngon.
Quạ, đồng cốt được lợi,
Xá kể gì tây đông.
Ngày ngày quây hang, tổ,
Sát tận cửa tận phòng.
Dẫu sinh bảy, tám con,
Cần chi biết trống, mái.
Chim non lớn như thổi,
Bao cái miệng dữ dằn.
Tìm tổ nuốt trứng én,
Họp bầy mổ tằm ăn.
Thu vắng bóng diều ó,
Quanh quẩn giữa tường cao.
Thức ăn nào cho đủ,
Suốt ngày mổ, choảng nhau.
Có loài chim giọng hay,
Cánh biếc, mỏ chân hồng.
Lên tiếng kể tội quạ,
Bị nhốt kỹ trong lồng.
Xanh xanh liễu bên cửa,
Trên giếng, thắm ngô đồng.
Chim tham, chiếm đậu nghỉ,
Quạ hiền, chúng không dung.
Quạ hiền, mày sao thế?
Bay qua lại nhiều lần,
Sáng đi từ trống sớm,
Tối về, chùa đổ chuông.
Khó nhọc nơi bụi đất,
Nhặt từng gié lúa thơm.
Đem về mớm cho mẹ,
Bụng đói cũng không ăn.
Chủ nhân ghét quạ hiền,
Bảo con vót tên nỏ.
Tre cứng, dây bền đó,
Đúc đạn sắc bằng đồng.
Quạ hiền tìm thức ăn,
Bay vào trong sân chủ.
Chưa kịp nhặt hạt nào,
Đạn trúng ngực, máu rỏ.
Kêu một tiếng thấu trời,
Nỗi lòng muốn bày tỏ.
Tiếc không mớm mẹ no,
Tiếc gì tấm thân nhỏ.
Ai sẽ đem đoạn này,
Lên trời xanh hỏi rõ?
Quạ miệng to lọc lừa,
Nghìn năm còn mãi đó.
[1] Bản in thiếu một câu trong bài dịch, xin tự ý dịch bổ sung.