25/04/2024 19:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 01/02/2019 11:15
Nguyên tác
五月鰣魚已至燕，
荔枝盧橘未應先。
賜鮮遍及中璫第，
薦熟誰開寢廟筵？
白日風塵馳驛騎，
炎天冰雪擭江船。
銀鱗細骨堪憐汝，
玉箸金盤敢望傳？
Phiên âm
Ngũ nguyệt thời ngư dĩ chí Yên[1],
Lệ chi lư quất[2] vị ưng tiên.
Tứ tiên biến cập trung đang đệ,
Tiến thực[3] thuỳ khai tẩm miếu[4] diên?
Bạch nhật phong trần trì dịch kỵ,
Viêm thiên băng tuyết hộ giang thuyền.
Ngân lân tế cốt kham lân nhữ,
Ngọc trợ kim bàn cảm vọng truyền[5]?Dịch nghĩa
Mới tháng năm mà cá cháy đã đến đất Yên
Vải và quất cũng chưa phải đã đến trước
Ban thứ đầu mùa cho mọi nhà quan hoạn
Cúng cơm mới ai là người bày tiệc ở tẩm miếu
Ngày nắng ngựa trạm chạy trong gió bụi
Thuyền chèo chống dưới nắng lửa hoặc băng tuyết
Xương nhỏ, vẩy bạc lấp lánh thịt mày ngon thích lắm
Đũa ngọc mâm vàng chẳng mong gì được truyềnBản dịch của Lê Xuân Khải
Tháng ngọ cá thời đã đến Yên
Phải đâu vải quất đến đầu tiên?
Ban tươi khắp các nhà quan thị
Cúng chín ai bày tẩm miếu diên?
Gió bụi trời quang bọn ngựa trạm
Tuyết băng ngày nắng kéo giây thuyền
Nhỏ xương vẩy bạc ngon sao cá
Đũa ngọc mâm vàng chẳng được truyền
Cá cháy là một loại cá ngon nổi tiếng, sống ở biển. Các tháng 5, 6 hằng năm thì vào nước ngọt đẻ trứng, chủ yếu vào các vùng sông biển phía nam. Bài thơ tả, hoàng cung không kể giá, bắt và chuyển cá cháy từ rất xa. Khi cá đã vào đến cung, trước tiên không cúng tổ miếu, ban cho các bề tôi, mà lại ban cho bọn nô tài thái giám. Thơ dùng nhỏ để nói lớn, nhẹ nhàng nhưng châm chọc sâu, không vừa ý với việc bọn quan hoạn lúc bấy giờ.
[1] Kinh đô nhà Minh đóng ở Bắc Kinh, thuộc đất Yên xưa.
[2] Vải và quất là sản phẩm ở phương nam, vùng đất Mân, Quảng.
[3] Cúng tổ tiên bằng ngũ cốc hoặc hoa quả đầu mùa.
[4] Tôn miếu ngày xưa có hai phần tẩm và miếu.
[5] Bề tôi không dám mong vua truyền ban cho được nếm thức mới.