26/04/2024 23:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Nước: Anh
Đăng bởi hảo liễu vào 05/12/2015 16:05
Nguyên tác
Had we but world enough and time,
This coyness, lady, were no crime.
We would sit down, and think which way
To walk, and pass our long love’s day.
Thou by the Indian Ganges[1]’ side
Shouldst rubies find; I by the tide
Of Humber[2] would complain. I would
Love you ten years before the flood[3],
And you should, if you please, refuse
Till the conversion of the Jews[4].
My vegetable love[5] should grow
Vaster than empires and more slow;
An hundred years should go to praise
Thine eyes, and on thy forehead gaze;
Two hundred to adore each breast,
But thirty thousand to the rest;
An age at least to every part,
And the last age should show your heart.
For, lady, you deserve this state,
Nor would I love at lower rate.
But at my back I always hear
Time’s wingèd chariot[6] hurrying near;
And yonder all before us lie
Deserts of vast eternity.
Thy beauty shall no more be found;
Nor, in thy marble vault[7], shall sound
My echoing song; then worms shall try
That long-preserved virginity,
And your quaint honour turn to dust,
And into ashes all my lust;
The grave’s a fine and private place,
But none, I think, do there embrace.
Now therefore, while the youthful hue
Sits on thy skin like morning dew,
And while thy willing soul transpires
At every pore with instant fires,
Now let us sport us while we may,
And now, like amorous birds of prey,
Rather at once our time devour
Than languish in his slow-chapped power.
Let us roll all our strength and all
Our sweetness up into one ball,
And tear our pleasures with rough strife
Through the iron gates of life:
Thus, though we cannot make our sun
Stand still, yet we will make him run.Bản dịch của Hoàng Nguyên Chương
Nếu chúng ta có đủ không gian và thời gian.
Sự bẽn lẽn của người yêu không phải là có tội.
Chúng ta hãy ngồi, nghĩ mọi điều sắp tới,
Để tản bộ dạo chơi, thông qua chuyện tình yêu.
Em sẽ lang thang bên sông Hằng Ấn Độ,
tìm những viên hồng ngọc, còn anh theo đợt thuỷ triều,
bên dòng Hăm-be u uẩn. Anh sẽ
yêu em mười năm, trước khi trận lũ ngập tràn.
Em có vui lòng chấp nhận cùng anh, hay em từ chối,
cho tới khi có cuộc chuyển đổi lòng tin của người Do Thái.
Tình yêu thực vật của anh sẽ phát triển vươn xa,
Rộng lớn hơn đế quốc bao la, và chậm hơn,
một trăm năm để đi và ca ngợi,
Về vầng trán em, đôi mắt nhìn đắm đuối.
Hai trăm năm để yêu bộ ngực tuyệt vời.
Và ba mươi nghìn năm cho các phần còn lại...,
Dành mỗi phần cho tuổi em thuở còn thơ dại,
Và em sẽ thể hiện trái tim nơi độ tuổi sau cùng.
Cô gái yêu, em xứng giá thiên hương!
Anh có thể nào yêu em thấp hơn mức đó.
Nhưng ở bên sau mình, anh luôn nghe rõ.
Cỗ xe chắp cánh thời gian đang hối hả đến gần,
Nơi cõi xa xôi, trước lúc chúng ta nghỉ yên nằm.
Sa mạc mênh mông vĩnh hằng vô tận.
Vẻ đẹp em sẽ vùi theo số phận.
Trong hòm đá hoa của em cũng sẽ bặt âm thanh.
Chôn bài hát điệp âm anh một thuở si tình
Để sau đó lũ giòi sâu dùng thử.
Cả trái cây trinh bạch, từ lâu em gìn giữ.
Cả danh dự kiêu kỳ cũng sẽ hoá thành tro.
Lửa tình anh cũng tắt ngấm bao giờ.
Mọi thứ đáng yêu đều vào chung lòng mộ..
Nhưng mà không! Anh nghĩ em sao nỡ...
Sẽ vì anh, em ôm giũ tình yêu.
Vậy, bây giờ, tuổi xuân em vừa chớm.
Như sương mai lóng lánh phủ làn da
Khi hồn em muốn vượt thoát bay ra.
Từ mọi lỗ chân lông bừng lửa ngay tức khắc
Vậy bây giờ, hãy cùng vui khi chúng mình tương đắc.
Như con chim đa tình trước miếng mồi ban.
Có một lần vồ ngấu nghiến tham lam.
Hơn chậm chạp, ngước mỏ chờ háo hức.
Hãy để chúng ta gom cuộn toàn sức lực.
Và tất cả hương vị ngọt ngào thành quả bóng, chuyền nhau,
Hãy xé toạc niềm vui, va mãnh liệt, đón đầu.
Để xuyên qua cánh cổng sắt cuộc đời, vốn đang chặn lại.
Nếu chúng ta không thể giữ cho mặt trời đứng mãi.
Thì chúng ta phải làm cho nó chạy vần xoay.
Bài thơ này được Andrew Marvell sáng tác vào giữa những năm từ 1650 đến 1652 và được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1681, nghĩa là sau khi Marvell mất đã 3 năm. Kể từ khi được công bố bài thơ đã rất nổi tiếng. Sau đó tác giả của nó lại bị chìm vào quên lãng. Đến đầu thế kỷ XX, nhà thơ T.S. Eliot (giải Nobel văn học năm 1948) mới tìm thấy thần tượng của mình và cho bài thơ To his coy mistress là một trong những bài thơ hay nhất của thi ca Anh trong mọi thời đại, đồng thời đã lấy một vài ý tưởng đưa vào bài thơ The love song of J. Alfred Prufrock (Bản tình ca J. Alfred Prufrock) của mình, cụ thể là 2 câu: “Let us roll all our strength and all / Our sweetness up into one ball”. Eliot đã mượn ý tưởng này để diễn đạt thành: “To have squeezed the universe into a ball” (Nén vũ trụ vào trong quả bóng).
[1] Sông Hằng Ấn Độ.
[2] Tên con sông ở miền đông bắc nước Anh, dài 60 km, sông chảy qua Hull, quê hương của Andrew Marvell.
[3] Trận lũ này là ám chỉ trận lũ đại hồng thuỷ ở thời Nô-ê (Noah) đã tràn ngập cả địa cầu, chỉ còn con tàu chở gia đình của Nô-ê là sống sót. Ý nhân vật nam trong bài thơ muốn nói là tình yêu của mình dành cho cô gái là tình yêu tràn ngập trước thời gian dẫu cho sau đó thế giới loài người có bị huỷ diệt.
[4] Đây là một thuật ngữ đã sử dụng quen thuộc của phương Tây Ám chỉ việc chuyển đổi đức tin của người Do Thái. Trước kia họ chỉ tin vào Do Thái giáo tuyệt đối nhưng vào các thời đại sau họ đã chuyển đổi đức tin theo Kito giáo. Ý chàng trai muốn nói dù gặp phải sự từ khước của cô gái nhưng chàng trai vẫn theo đuổi tình yêu này cho đến khi cô gái chuyển đổi để chấp nhận như tình trạng chuyển đổi lòng tin của người Do Thái.
[5] Hiểu theo nghĩa đen mà các nhà phê bình phân tích thì tình yêu thực vật là tình yêu được gieo trồng và nuôi dưỡng như một loại rau để nó luôn luôn được khởi sắc và phát triển nhanh. Đây là loại tình yêu tự nhiên dẫn đến mà không bị một áp lực nào. Hiểu theo một cách khác, đây là loại “tình yêu hữu cơ”, nghĩa là tình yêu thuộc thế giới sinh vật mang đặc thù của những sinh vật có cơ quan thực hiện chức năng sống, có quan hệ không thể tách rời nhau để cùng tồn tại. Các nhà phê bình phương Tây đã đánh giá câu thơ “My vegetable love should grow” này, là câu thơ nổi tiếng nhất của bài thơ.
[6] Theo thần thoại Hy Lạp, thần Apollon được xem là thần Mặt trời mang ánh sáng xuống cả vũ trụ, thế gian. Thần đi bằng cỗ xe ngựa vàng có cánh thời gian, hàng ngày đi từ đông sang tây. Ý tác giả muốn ám chỉ về thời gian trôi qua nhanh mà đời sống con người lại quá ngắn ngủi.
[7] Chỉ hòm mộ cô gái trẻ được xây bằng đá hoa (tức là đá cẩm thạch).