Tống Nhạc Quý Phương hoàn kinh

送岳季方還京

Nhạc Quý Phương tên là Chính, tự là Quý Phương, người huyện Quách (nay là huyện Thông, Bắc Kinh), đệ nhất danh thi hội năm Chính Thống thứ 13, đệ tam danh thi đình. Đầu năm Thiên Thuận thăng tu soạn, nhập trực nội các. Vì đắc tội với bọn quyền hành Thạch Hanh và Tào Cát Tường, bị biếm trích Túc Châu (nay là Tửu Tuyền, Cam Túc). Đầu năm Thành Hoá phục chức, ra làm tri phủ Hưng Hoá. Khi chết thuỵ là Văn Chính. Khi Nhạc Chính về kinh, Quách Đăng chưa được phục tước, vẫn ở lại Cam Châu (nay là Trương Dịch, Cam Túc). Cùng là người bị biếm trích, song cảnh ngộ khác nhau, khiến lòng người tự sinh cảm khái. Bài thơ này phần là tiễn Nhạc Chính, nhưng nặng về mô tả nội tâm mình khi chưa được triệu hồi, ai oán khi vẫn ở lại nơi thú thủ, cảm khái thê lương.

[1] Tiệc ở nhà giàu sang. Bài Vịnh điền gia của Nhiếp Di Trung đời Đường: “Ngã nguyện quân vương tâm, Hoá tác quang minh chúc; Bất chiếu khởi la diên, Chỉ chiếu đào vong ốc” (Ta mong lòng quân vương, Hoá thành bó đuốc sáng; Không chiếu vào tiệc sang, Chiếu vào nhà trốn vắng). Hai câu “Đa tình” tác giả hoá dụng thơ của Nhiếp, tỏ rõ nỗi buồn biệt ly.
[2] Chỉ chung dải đất bình nguyên Thiểm Tây, Cam Túc, Tần Lĩnh về bắc. Thời Chiến Quốc thuộc về nước Tần cho nên có tên.
[3] Chỉ Nhạc Chính về kinh.
[4] Chỉ Phùng Hoan là khách của Mạnh Thường Quân, gõ cán kiếm mà hát. Dùng điển này để chỉ không được trọng dụng oán trách vẫn phải làm lính thú ở nơi xa.
[5] Chỉ cố hương. Quách Đăng là con cháu của công thần Vũ Định hầu Quách Anh buổi đầu Minh. Nam Kinh là nơi ông sống thời còn nhỏ.
[6] Phủi áo, chỉ từ chức về quê, câu này ý là tác giả tuy thường nhớ đến quê hương Giang Nam, song chưa thể từ chức để về.
[7] Chỉ thượng thư đài đời Hán, sau chỉ chung cơ cấu đầu não của chính phủ.
[8] Tức phong độ, khí thế.
[9] Vẻ uy nghiêm, chững chạc.
[10] Tức sông Cam Châu của Cam Túc ngày nay.
[11] Mây trên bầu trời đất Hồ.
[12] Thời Tống Thần Tông, Thái Đĩnh ở Vị Châu (nay là giải Bình Lương, Cam Túc) làm tri châu, ấm ức không đắc chí gửi ý vào từ khúc, có than cho “Ngọc Quan nhân lão”, được Thần Tông đồng tình, triệu về phong làm khu mật phó sứ.
[13] Thời Chiến Quốc, Tô Tần đi du thuyết nước Tần dâng thư mười lần, Tần Huệ Vương đều không dùng. Vì ở đất Tần qua một thời gian dài, tiền mang theo tiêu hết, áo da chồn đem mặc đã bị rách, đành phải rời nước Tần, câu này tác giả dùng cả hai điển cố, ngậm ngùi than cho cảnh ngộ của mình.
[14] Em họ của danh tướng Mã Viện đời Đông Hán. Ông cho là theo đuổi công danh lợi lộc chỉ là tự chuốc lấy nỗi khổ, chỉ cần có một cuộc sống bình thường, làm một chức quan nhỏ ở làng, tình duyên không trắc trở, thế là đủ rồi.